Η ένταση και τα ερωτήματα που πυροδότησε η αποκάλυψη για «εντολή Χαρδαλιά» στις πύλες εισόδου της χώρας, για επικίνδυνη διακριτική μεταχείριση επιβατών στα σύνορα της χώρας και για τις «μεθόδους επικοινωνίας» μεταξύ κρατικών υπαλλήλων, είναι απλώς η τελευταία σε μια μακρά κυβερνητική λίστα με ζητήματα που αφορούν την πανδημία. Μία λίστα που περιλαμβάνει την τήρηση των μέτρων περιορισμού του ιού, μάσκες, τεστ και λοιπά αναλώσιμα, την καταγραφή των κρουσμάτων, την επιδημιολογική επιτήρηση, τα εμβόλια και άλλα. Στην ίδια λίστα κυβερνήσεων ευρωπαϊκών και άλλων κρατών, δίπλα σε τέτοιες υποθέσεις σημειώνονται με μεγάλα γράμματα παραιτήσεις και αποπομπές που εύκολα θα έκαναν στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη να κοκκινήσουν. Αρκεί βέβαια ο τηλεοπτικός φακός να τα άφηνε και κάποια φορά χωρίς το απαραίτητο τηλεοπτικό μακιγιάζ.
Ανήμερα της επετείου των δύο χρόνων από την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας, ο μηχανισμός που σταθερά εδώ και δύο χρόνια την κρατά αλώβητη έναντι κάθε αποκάλυψης και υποψίας σκανδάλου επιβεβαιώθηκε για ακόμα μία φορά. Μια βαριά σκιά για επικίνδυνη διακριτική μεταχείριση επιβατών στα σύνορα της χώρας κατά το ξέσπασμα του δεύτερου κύματος της πανδημίας, και μία βαρύτερη από την κατηγορία για χρήση «πακιστανικών τηλεφώνων» από κρατικούς υπαλλήλους, δεν ήταν ούτε αυτή τη φορά αρκετές για να αναληφθεί δημοσίως κάποια ευθύνη.
Στις 7 Ιουλίου, ένα πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της Εφημερίδας των Συντακτών προκάλεσε μία νέα, μεγάλη αντιπαράθεση. Ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας κατηγορείται πως στα τέλη του περσινού Οκτωβρίου και λίγο πριν το ξέσπασμα του δεύτερου κύματος, με δική του εντολή επέτρεψε να μπουν στη χώρα εμπύρετοι ταξιδιώτες, και ακόμα, πως στην υπηρεσία του γίνονται τηλεπικοινωνίες μεταξύ στελεχών μέσω «πακιστανικών τηλεφώνων», συσκευών δηλαδή που χρησιμοποιεί το οργανωμένο -και όχι μόνο- έγκλημα.
Η συνέχεια γνωστή. Ο υφυπουργός εξέδωσε μία ανακοίνωση με την οποία πρωτίστως νίπτει τας χείρας του και εμμέσως διαψεύδει την ουσία του δημοσιεύματος, κατηγορεί την εφημερίδα και την δημοσιογράφο που υπογράφει το ρεπορτάζ και τους απειλεί με προσφυγή στη δικαιοσύνη, ενώ η ίδια η Δικαιοσύνη παρεμβαίνει και αναμένεται να εξετάσει την υπόθεση. Μπορεί η υπόθεση αυτή να αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση -κυρίως- ως μία ακόμα ευκαιρία συσπείρωσης του ακροατηρίου τους, όμως τα όσα καταγγέλλονται, εφόσον ισχύουν, αποτελούν σκάνδαλο, τόσο για την διαχείριση της πανδημίας, όσο και για την διοίκηση του κρατικού μηχανισμού.
Σε κάθε περίπτωση, η επόμενη ημέρα μετά την παρέμβαση της Δικαιοσύνης ήταν μια απλή Πέμπτη. Ο υφυπουργός στη θέση του και έτοιμος να δώσει την επόμενη μάχη, αυτή έναντι του τέταρτου κύματος. Ακριβώς δηλαδή ότι συνέβη με κάθε υπουργό ή ανώτατο κρατικό αξιωματούχο όταν βρέθηκε εκτεθειμένος από κάποιο αποκαλυπτικό δημοσίευμα ή με τα καταστροφικά αποτελέσματα των αποφάσεών του.
Ανοσία στην κριτική και στην ευθύνη
Από το ξέσπασμα της πανδημίας μέχρι σήμερα, λίγα είναι τα ζητήματα που άπτονται της δύσκολης αυτής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που έχουν μείνει αλώβητα από τους κυβερνητικούς χειρισμούς. Σίγουρα, η τήρηση των μέτρων περιορισμού του ιού, η διαφάνεια, οι μάσκες και τα υπόλοιπα αναλώσιμα, τα μέσα εξέτασης, η καταγραφή των κρουσμάτων και η επιδημιολογική επιτήρηση, και τα εμβόλια δεν βρίσκονται ανάμεσά τους.
Όταν το σκάνδαλο του Σκόιλ Ελικικού τον περσινό Απρίλιο άρχιζε να χτυπά τη δημόσια σφαίρα μέσω των κοινωνικών δικτύων, ο αρμόδιος υπουργός δήλωνε στην τηλεόραση πως πρόκειται για «κάτι ορθογραφικά λάθη». Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως ήταν ένας «έξυπνος» τρόπος που είχε βρει η κυβέρνηση για να μοιράσει 85 εκατ. ευρώ σε φίλους σχολάρχες, τους οποίους έβαλε μεσάζοντες στην απαραίτητη ενίσχυση 180.000 λογιστών, δικηγόρων, μηχανικών και άλλων εργαζόμενων, υποβάλλοντάς τους μάλιστα σε μία εξευτελιστική διαδικασία συλλογικής εξαπάτησης για να λάβουν από 530 ευρώ τον μήνα, στο ξεκίνημα της πανδημίας. Ο υπουργός Βρούτσης έμεινε κανονικά στη θέση του, και δεν την άφησε παρά στον επόμενο ανασχηματισμό, συντεταγμένα και έπειτα από αρκετούς μήνες.
Όταν οι τεράστιες μάσκες μοιράζονταν στους μαθητές και τις μαθήτριες τις χώρας τον περασμένο Σεπτέμβριο και οι φωτογραφίες τους μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον του διαδικτύου, οι αρμόδιοι υπουργοί Κεραμέως και Θεοδωρικάκος έπαιζαν για μέρες πινγκ πονγκ ευθυνών. Ευθύνες που συνέχιζαν να εκτινάσσονται επάνω από το φιλέ ακόμα και όταν έγινε γνωστό πως την δουλειά είχε αναλάβει εταιρεία παραγωγής αλουμινίου, προσωπικού φίλου του πρωθυπουργού. Τα σκανδαλώδες φιάσκο με τις μάσκες ήρθε έπειτα από ένα καλοκαίρι όπου η κυβέρνηση εμφανίστηκε όχι μόνο να αρνείται δραστικά μέτρα ενίσχυσης της προστασίας των παιδιών στα σχολεία, αλλά να αυξάνει ακόμα και τον αριθμό των παιδιών ανά τάξη. Και οι δύο υπουργοί παρέμειναν πανηγυρικά στις θέσεις τους, με τον άλλοτε στενό σύμβουλο του Κυριάκου Μητσοτάκη να φεύγει και αυτός σχετικά ήσυχα, μόνο κατόπιν ανασχηματισμού έπειτα από αρκετούς μήνες.
Όταν δύο εφημερίδες δημοσίευσαν αποκαλύψεις για την ύπαρξη διπλού συστήματος καταγραφής των κρουσμάτων του κορονοϊού και ανακρίβειες στα στοιχεία που δημοσιεύονται για την πορεία της πανδημίας στη χώρα, σύσσωμοι η κυβέρνηση διά στόματος Πέτσα, η Πολιτική Προστασία διά στόματος Χαρδαλιά και ο ΕΟΔΥ μιλούσαν για fake news. Η επόμενη ημέρα έβρισκε την Δικαιοσύνη να παρεμβαίνει για να διερευνήσει τα καταγγελλόμενα, τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη να τραβάει τα φλας και τα φώτα της δημοσιότητας με την ποδηλατάδα στην Πάρνηθα και -ξανά- άπαντες στις θέσεις τους. Με εξαίρεση βέβαια τη δημοσιογράφο που υπέγραψε το ρεπορτάζ στην εφημερίδα του ομίλου Μαρινάκη, η οποία και απολύθηκε.
Η ίδια ακολουθία όταν αποκαλύφθηκε πως η κυβέρνηση και ο υπουργός Πιερρακάκης είχαν συνάψει μυστικές συμβάσεις επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων πολιτών με την σκοτεινή εταιρεία τεχνολογίας Palantir, όταν αποκαλύφθηκε πως το υπουργείο Παιδείας και η Νίκη Κεραμέως προχώρησαν σε απευθείας ανάθεση υπηρεσιών τηλεκπαίδευσης στον κολοσσό της Cisco, με κόστος για το Δημόσιο τουλάχιστον 2 εκατ. ευρώ και με κίνδυνο εκμετάλλευσης προσωπικών δεδομένων και μεταδεδομένων εκατομμυρίων μαθητών και εκπαιδευτικών, ή όταν αποκαλύφθηκε πως με τη σφραγίδα της κυβέρνησης και των υγειονομικών αρχών της χώρας, τα φαρμακεία γέμιζαν με προϊόντα rapid tests που ανέγραφαν πως προορίζονται για εργαστηριακή χρήση από υγειονομικούς, με επιπλέον οδηγίες που έγραφαν τον αντίθετο.
Καμία πολιτική ευθύνη ακόμα και απέναντι στο πλήθος εκτός σειράς εμβολιασμών, με «δράστες» από στελέχη, πολιτευτές και τοπικούς άρχοντες της Νέας Δημοκρατίας έως «ρουσφέτια» σε ολόκληρες εταιρείες, αφού προηγουμένως το Μέγαρο Μαξίμου είχε φροντίσει να δώσει το στίγμα των «κατά προτεραιότητα» εμβολιασμών κυβερνητικών και άλλων. Καμία πολιτική ευθύνη και όταν το ίντερνετ έσπαγε με την ποδηλατάδα του πρωθυπουργού μετά της συζύγου του στην Πάρνηθα και τις φωτογραφίες χωρίς μάσκες και αποστάσεις εν μέσω lockdown, την ώρα που οι απώλειες από την πανδημία ξεπερνούσαν πια τις 100 ημερησίως, χρειάστηκε ακόμα και να «διευκρινιστούν» εκ νέου οι όροι για την προσωπική άθληση εκτός τόπου κατοικίας. Ημέρες αργότερα ο Κ. Μητσοτάκης θα έψεγε μάλιστα τους πολίτες, επειδή «διογκώθηκε» μια στιγμή ανεμελιάς, μετανιώνοντας μόνο για τις φωτογραφίες του.
Όπως και όταν ακόμα πιο προκλητικά, φωτογραφίες και βίντεο από το γλέντι στην Ικαρία πλημμύρισαν τα κοινωνικά δίκτυα, στην κρατική τηλεόραση έφτασαν στο σημείο να αναρτήσουν σημείωμα προς… ναυτιλομένους για να μην υπάρξει η παραμικρή αναφορά. Θα βρεθεί και πάλι να δίνει συνέντευξη λίγες ημέρες αργότερα, απολογούμενος ελαφρώς για τις εικόνες, αλλά δηλώνοντας και πάλι την ενόχλησή του με τις διαστάσεις που πήρε το περιστατικό. Στα βήματά του ήταν που πάτησαν ο υπουργός Χαρδαλιάς στα μπουζούκια, ο περιφερειάρχης Τζιτζικώστας σε εστιατόριο στους Παξούς, ο δήμαρχος Μπακογιάννης με κορονοσυγκέντρωση στην Ομόνοια, ο Αδ. Γεωργιάδης σε βαφτίσια, ο περιφερειάρχης Πατούλης να περιφέρεται σε συγκεντρώσεις όντας θετικός στον κορονοϊό.
Κάθε φορά, η επικοινωνία και η συστημική ενημέρωση κατάφερναν να εξασφαλίσουν στην κυβέρνηση τον απαραίτητο χρόνο και χώρο για να ξεπεράσει την κρίση, όση ένταση και εάν επικρατούσε. Ακόμα και τις φορές που η τηλεόραση αδυνατούσε να ανασχέσει τη φρενίτιδα που προκαλούσε η εκάστοτε αιτία στον κόσμο. Συμπεριφορές, πράξεις, αποφάσεις και παραλείψεις που κάθε φορά καλύπτονται κάτω από την κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης», με αποτέλεσμα να μην αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη για τίποτα.
Είναι μήπως αυτή η προστασία από την κριτική και την ανάληψη ευθύνης μία παρενέργεια της πανδημίας; Τι συνέβη διεθνώς το ίδιο διάστημα;
Φάκιν γκουγκλ ιτ
Διατρέχοντας τη διεθνή ειδησιογραφία, γνωστές ειδήσεις αλλά και περιστατικά που στην πλειοψηφία τους -όλως τυχαίως- δεν πέρασαν ποτέ στον ελληνικό Τύπο, συνθέτουν μία εικόνα εντυπωσιακή, αν μη τι άλλο. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο Βρετανός υπουργός Υγείας παραιτήθηκε, καθώς πιάστηκε να παραβιάζει τους κανόνες κατά της πανδημίας, όταν εθεάθη να φιλά τη βοηθό του. Όταν ο μισθός και οι συνθήκες πρόσληψής της γέννησαν σκιές διαφθοράς και κατασπατάλησης δημοσίου χρήματος, ο υπουργός αναγκάστηκε σε παραίτηση. Την ίδια διαδρομή ακολούθησε πριν από έναν χρόνο και σύμβουλος του Βρετανού πρωθυπουργού, όταν έγινε γνωστό πως παραβίασε τους κανόνες του lockdown.
Για παραβίαση των μέτρων αναγκάστηκε σε παραίτηση και ο υπουργός Υγείας της Νέας Ζηλανδίας τον περσινό Ιούλιο, όταν αποφάσισε να πάει με την οικογένειά του στην παραλία, όπως και η επικεφαλής της επιτροπής επιστημόνων της Σκοτίας, όταν αποκαλύφθηκε πως έσπασε τα μέτρα για να επισκεφθεί το εξοχικό της. Στην Ιρλανδία ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης παραιτήθηκε όταν αποκαλύφθηκε πως μαζί με άλλους 80 ανθρώπους έσπασαν τα μέτρα που είχαν ανακοινωθεί μόλις μία ημέρα νωρίτερα για να συμμετάσχουν σε εκδήλωση ενός ομίλου γκολφ. Στην Γκάνα παραιτήθηκε ο υπουργός Εμπορείου και Βιομηχανίας που βρισκόταν σε καραντίνα ως θετικός στον ιό και αποφάσιζε να επισκεφθεί ένα εκλογικό κέντρο, ενώ στη Σουηδία αναγκάστηκε σε παραίτηση ο επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας, όταν αποκαλύφθηκε πως την ώρα που επέβαλε μέτρα περιορισμού στους πολίτες, ο ίδιος ταξίδεψε στα Κανάρια Νησιά για τα Χριστούγεννα.
Τα παραπάνω είναι απλώς μερικές από τις περιπτώσεις όπου η πολιτική ηγεσία διαφόρων χωρών χρειάστηκε να δώσει το παράδειγμα της τήρησης των μέτρων, και να αναλάβει την ευθύνη όταν αυτό δεν συνέβη. Η μακρά λίστα όμως δεν τελειώνει εδώ, περιλαμβάνει ποικιλία αιτιών για παραιτήσεις, κομπίνες με την προμήθεια μασκών, απευθείας αναθέσεις σε φίλους και συνεργάτες, προμήθεια ελαττωματικών αναλώσιμων για την πανδημία, εκτός σειράς εμβολιασμούς, ανάληψη πολιτικής ευθύνης για ατυχήματα σε νοσοκομεία, καθώς και την -εξωφρενική για το ελληνικό πολιτικό προσωπικό- ανάληψη ευθύνης για κακή διαχείριση της πανδημίας. Όπως και η ελληνική δηλαδή, αλλά με παραιτήσεις.
Στη Γερμανία βουλευτές παραιτήθηκαν τον Μάρτιο, όταν αποκαλύφθηκε πως κατά το ξέσπασμα της πανδημίας τον περσινό Μάρτιο, εισέπραξαν προμήθεια εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ έκαστος ώστε να «μεσολαβήσουν» μεταξύ εταιρείας κατασκευής μασκών και της κυβέρνησης για παραγγελίες. Μάλιστα τουλάχιστον ο ένας εκ των δύο εμφανίζεται να έχει και μετοχές στην εταιρεία. Απευθείας ανάθεση 11 εκατ. δολ. σε «πρώην» συνεργάτες του έδωσε και ο υπουργός Υγείας της Νοτίου Αφρικής, σε εταιρεία επικοινωνίας, ο οποίος αρνήθηκε τις κατηγορίες και έμεινε στη θέση του μέχρι που η διαδικτυακή εφημερίδα που αποκάλυψε το σκάνδαλο δημοσίευσε και αποδείξεις πως η εταιρεία είχε αγοράσει στον γιο του ένα αυτοκίνητο, αναγκάζοντάς τον να παραιτηθεί.
Στη Σλοβακία, σε παραίτηση αναγκάστηκε αρχικά ο υπουργός Υγείας, καθώς η μυστική συμφωνία για προμήθεια ρωσικών «Sputnik» εμβολίων δεν είχε τη σύμφωνη γνώμη της συμπολίτευσης και πολεμήθηκε από την αντιπολίτευση ως «αντιευρωπαϊκή» στροφή, πριν η κρίση ρίξει τελικά ακόμα και την κυβέρνηση, εξέλιξη στην οποία με φόβο αναφέρθηκε στην ελληνική Βουλή και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Στη Μογγολία παραιτήθηκε η κυβέρνηση όταν η αντιπαράθεση που προκάλεσαν οι φωτογραφίες της απαράδεκτης αντιμετώπισης μιας μητέρας με το παιδί της έβγαλαν τον κόσμο στους δρόμους, με τις διαμαρτυρίες να μετατρέπονται γρήγορα σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για την ελευθερία του Τύπου, έλεγχο των κοινωνικών δικτύων και περιορισμό άλλων δημοκρατικών δικαιωμάτων, στο όνομα της αντιμετώπισης της πανδημίας.
Στο Περού έπεσε το κεφάλι του υπουργού Υγείας όταν αποκαλύφθηκε πως ο πρώην πρόεδρος της κυβέρνησης έλαβε προτεραιότητα για να εμβολιαστεί, ακόμα και πριν φτάσει το εμβόλιο στη χώρα. Προτεραιότητα στη θέση των υγειονομικών εργαζομένων έλαβαν ακόμα εκατοντάδες πολιτικοί, κρατικοί αξιωματούχοι και άλλες δημόσιες «περσόνες» που εμβολιάστηκαν εκτός σειράς. Στο Εκουαδόρ, τον περασμένο Φεβρουάριο αναγκάστηκε σε παραίτηση ο υπουργός Υγείας επειδή πιάστηκε να έχει στείλει κατά προτεραιότητα εμβόλια στον οίκο ευγηρίας που διέμενε η μητέρα του. Τον αντικατέστησε κάποιος βοηθός του, που τρεις εβδομάδες αναγκάστηκε και αυτός σε παραίτηση για εμπλοκή του στην ίδια υπόθεση. Τον ίδιο μήνα, στην Αργεντινή παραιτήθηκε ο υπουργός Υγείας, αφού αποκαλύφθηκε λίστα με δεκάδες πολιτικούς, δημοσιογράφους, επιχειρηματίες, συνδικαλιστές και άλλους φίλους που έλαβαν προτεραιότητα εμβολιασμού. Την αποκάλυψη έκανε φίλος του υπουργού, δημοσιογράφος, στον οποίο προσφέρθηκε η δυνατότητα εμβολιασμού εκτός σειράς.
Στην Ισπανία παραιτήθηκε ακόμα και ο αρχηγός του στρατού μαζί με άλλους ανώτατους στρατιωτικούς για τον εκτός σειράς εμβολιασμό τους, ενώ στην Τσεχία έχουν αλλάξει τέσσερις υπουργούς Υγείας. Ο τελευταίος που παραιτήθηκε, τον περασμένο Μάιο, είχε νωρίτερα αποφασίσει να διακόψει τη συνεργασία με μία ομάδα ειδικών που συμβούλευε την κυβέρνηση από την αρχή της πανδημίας και είχε μόλις διατυπώσει τις αντιρρήσεις της για την κυβερνητική διαχείριση, με τον ίδιο να υποστηρίζει πως πλέον «τα πράγματα είναι καλύτερα». Στη θέση του επέστρεψε ο πρώτος από την τετράδα ως «επιτυχημένος», ο οποίος είχε τον Σεπτέμβριο αποπεμφθεί ως «αποτυχημένος». Ένας ακόμα υπουργός Υγείας παραιτήθηκε τον περσινό Οκτώβριο επειδή παραβίασε τα μέτρα του lockdown, με φωτογραφίες να τον δείχνουν να τρώει σε ένα κλειστό εστιατόριο.
Στο Ισραήλ, επί Νετανιάχου τον περασμένο Νοέμβριο, παραιτήθηκε ο υπουργός Τουρισμού διαμαρτυρόμενος για έναν νόμο που περιόριζε τις διαδηλώσεις, την ώρα που ο πρώην -πλέον- πρωθυπουργός της χώρας αντιμετώπιζε τεράστιες κινητοποιήσεις, τόσο για τη διαχείριση της πανδημίας όσο και για τις υποθέσεις διαφθοράς στις οποίες εμπλέκεται. Ένας ακόμα υπουργός του είχε παραιτηθεί διαφωνώντας με την πολιτική του lockdown. Την ευθύνη για την οδυνηρή διαχείριση ανέλαβε τον περσινό Ιούλιο στη Χιλή και ο υπουργός Υγείας του φασίστα Πινιέρα, ενώ στην Ιορδανία ο υπουργός Υγείας ανέλαβε την ευθύνη για τον θάνατο έξι ασθενών σε νοσοκομείο από έλλειψη οξυγόνου. Παραιτήθηκαν και οι δύο.
Με την παραίτησή του πλήρωσε και ο υπουργός Υγείας της Ρουμανίας τον περασμένο Απρίλιο το γεγονός πως η πανδημία βρήκε τη χώρα ανοχύρωτη, πληρώνοντας το κόστος του να θεωρείται «πρότυπο» του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο υπουργός πιάστηκε και να έχει δώσει ένα συμβόλαιο εκατομμυρίων ευρώ για υπερκοστολογημένες μάσκες προστασίας σε μία εταιρεία μαναβικής που άνηκε σε έναν μάγειρα και που τα κεντρικά της βρίσκονταν σε μία φάρμα στον Νότο της χώρας, η οποία φαίνεται να συνδέεται με έναν ολιγάρχη που έχει εμπλακεί σε σκάνδαλο αξίας εκατομμυρίων ευρώ σε βάρος των ρουμανικών νοσοκομείων και το 2018.
Τις τελευταίες ημέρες στην Ινδία παραιτήθηκαν δώδεκα υπουργοί, μεταξύ των οποίων και ο υπουργός Υγείας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την καταστροφική διαχείριση της πανδημίας των τελευταίων μηνών. Χρειάστηκε νωρίτερα να παραιτηθούν μαζικά επιστήμονες διαμαρτυρόμενοι, ενώ την παραίτησή τους υπέβαλαν στο πλαίσιο κινητοποιήσεων και χιλιάδες υγειονομικοί. Μόλις προχθές, το μεγαλύτερο κόμμα της συμπολίτευσης ήρε την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση της Μαλαισίας για την κακή διαχείριση της πανδημίας.
Φωτεινές εξαιρέσεις από τον Καναδά, όπου ο υπουργός Οικονομικών του Τρουντό στον Καναδά παραιτήθηκε δηλώνοντας «έκανα ότι καλύτερο μπορούσα» τον περσινό Αύγουστο, υποστηρίζοντας πως στη νέα φάση της πανδημίας θα ήταν καλύτερο να δώσει τη θέση του σε κάποιον νέο υπουργό για να επαναφέρει την οικονομία. Τον Σεπτέμβριο ακολούθησε και η παραίτηση της προέδρου της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας της χώρας, με την ίδια να δηλώνει πως «αυτό που χρειάζεστε είναι κάποιον που θα έχει την ενέργεια και την αντοχή να πάρει την Υπηρεσία και να την πάει σε άλλο επίπεδο» και πως εκείνη «χρειάζεται ένα διάλειμμα». Σε αντίστοιχο μήκος κύματος, ο υπουργός Υγείας της Αυστρίας τον περασμένο Απρίλιο, που αποφάσιζε να εγκαταλείψει τη θέση που κατείχε από τον περσινό Ιανουάριο εξαιτίας των προβλημάτων υγείας του και της ανάγκης για πολλές ώρες στρεσογόνου εργασίας.
Το αμετάφραστο φιλότιμο
Τα παραπάνω αποτελούν μερικές μόνο περιπτώσεις για το πως αντέδρασαν κυβερνήσεις και κρατικοί αξιωματούχοι όταν οι τελευταίοι έθεταν σε κίνδυνο την διαχείριση της πανδημίας. Υπουργοί, ανώτατοι αξιωματούχοι και άλλοι «υπεύθυνοι» αναλάμβαναν την ευθύνη των πράξεων, των λαθών ή των παραλήψεών τους, και παραιτούνταν. Το… ελληνικό φιλότιμο μπορεί ακόμα και σήμερα να μένει «αμετάφραστο», όμως απ’ ότι φαίνεται, οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο καταφέρνουν να το προφέρουν, έστω και περιγραφικά, με ή χωρίς «λίστες Πέτσα». Σε κάθε περίπτωση, η σύγκριση με τη χώρα μας προκύπτει απογοητευτική. Άλλοτε ορατός και άλλοτε υποδόριος, φαίνεται πως πάντα ένας επικοινωνιακός μηχανισμός φροντίζει να εξασφαλίζει στην κυβέρνηση και τα υπό πίεση στελέχη της πως θα παραμείνουν στο απυρόβλητο. Όλα αυτά την ώρα που ομόλογοί τους ξένων κυβερνήσεων έχουν πάει στο σπίτι τους για πολύ λιγότερα.
Ο μηχανισμός αυτός φάνηκε με γυμνό μάτι στην υπόθεση Λιγνάδη, παρότι η υπόθεσή του δεν ανήκει σε αυτές με στενή σχέση με την πανδημία. Χρειάστηκαν αρκετά εικοσιτετράωρα έπειτα από τις πρώτες αποκαλύψεις, πλήθος τηλεοπτικών και δημοσιογραφικών αναφορών σε «γνωστό σκηνοθέτη» και ποικιλόμορφη κυβερνητική κάλυψη στα όσα προκύπτανε εκείνες τις ημέρες γύρω από την υπόθεση, μέχρι να τραβηχτούν κάποιες διακριτές αποστάσεις από την πολιτική του προϊσταμένη, Λίνα Μενδώνη και τον δικό της πολιτικό προϊστάμενο, που όλοι μαζί «εξαπατήθηκαν». Παρά τις εξόφθαλμες σχέσεις με τον σκηνοθέτη κατά τα προηγούμενα χρόνια, κανένας από την κυβέρνηση δεν έδειξε την στοιχειώδη αίσθηση ανάγκης ανάληψης κάποιας ευθύνης, εκμεταλλευόμενοι πλήρως τη μηντιακή κάλυψη και την απουσία κριτικής στις επιλογές τους.
Ακόμα και όταν η αστυνομία και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχασαν τον καταδικασμένο ναζιστή Χρήστο Παππά μέσα από τα χέρια τους, δεν υπήρξε η παραμικρή εξήγηση, δήλωση μεταμέλειας, ή ακόμα πιο εύλογα, μια κάποια ανάληψη ευθύνης. Άλλωστε, παρακολουθώντας πως προβλήθηκε η σύλληψη τελικά του φυγόποινού εννέα μήνες αργότερα, δίνεται η αίσθηση πως οι ευθύνες που παρέμενε ασύλληπτος βαραίνουν κάποια άλλη κυβέρνηση και όχι αυτή του Μητσοτάκη. Ή όπως όταν τα βίντεο με τον ξυλοδαρμό πολιτών από αστυνομικούς στην πλατεία της Νέας Σμύρνης αποκτούσαν στο διαδίκτυο περισσότερες θεάσεις από όσες όλα τα δελτία ειδήσεων μαζί, τα οποία στο μεταξύ μετέδιδαν ψευδώς πως αστυνομικοί δέχθηκαν επίθεση από 30 άτομα. Ή όπως με τον ξυλοδαρμό της οικογένειας Ινδαρέ. Ή όπως με την παραλίγο λογοκρισία στην Τέχνη. Ή όπως η σκοταδιστική κρατική υποστήριξη στο συνέδριο υπογονιμότητας του Μεσαίωνα. Ή όπως η υπόθεση Φουρθιώτη. Ή με τους διορισμούς διοικητών στα νοσοκομεία. Ή με τις υπερκοστολογημένες απευθείας αναθέσεις εκατομμυρίων ευρώ της γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής. Ή με τον ορυμαγδό διεθνών δημοσιευμάτων για δολοφονικές επαναπροωθήσεις προσφύγων. ‘Ή όταν αποκαλύπτεται πως εκατοντάδες ασθενείς πεθαίνουν εκτός εντατικής.
Εάν λάβουμε υπόψιν και τις περιπτώσεις δεν αφορούν την πανδημία, η λίστα των ορφανών από πολιτική ευθύνη αποφάσεων και παραλείψεων θα ξεπερνούσε ακόμα και αυτή με τα πολυδιαφημισμένα 193 νομοσχέδια. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καταφέρει σε κάθε πιθανή και απίθανη κρίση της, ειδικά αυτές που περιστρέφονται γύρω από την πανδημία και τις προεκτάσεις της, να αποφύγει τον οποιοδήποτε έλεγχο, την οποιαδήποτε αυτοκριτική, ανάληψη ευθύνης ή έστω σημάδια στοιχειώδους μεταμέλειας. Ούτε μία από αυτές δεν είδαμε να παρεμβαίνει η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, που υποτίθεται πως είναι επιφορτισμένη από την αρχή της πανδημίας να ελέγχει τα πεπραγμένα κυβέρνησης και κρατικών υπηρεσιών.
Μία πραγματικότητα ανεξέλεγκτου που μπορεί να αποτελεί ίδιον και της πλειοψηφίας των προηγούμενων κυβερνήσεων, αποκτά όμως ακόμα μεγαλύτερη αξία -και κόστος- όταν αφορά την πανδημία. Και προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη θυμηδία και απογοήτευση όταν συγκρίνεται με τα όσα έχουν συμβεί σε άλλες χώρες στο ίδιο διάστημα, και τις αντιδράσεις κυβερνήσεων και πολιτικών στο ενδεχόμενο της παραμικρής σκιάς στην διαχείριση της πανδημίας, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Συμπληρώνοντας δύο χρόνια εξουσίας και δεκαέξι μήνες διαχείρισης της πανδημίας, με τα γνωστά και απειλητικά για το προσεχές διάστημα αποτελέσματα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αναδεικνύεται από «κυβέρνηση αρίστων» όπως διακήρυσσε ο πρωθυπουργός σε κυβέρνηση ανεύθυνων καταφερτζήδων. Το μηντιακό φίλτρο που επί δύο χρόνια καθαρίζει την επικαιρότητα δεν θα παραμένει ανέπαφο για πάντα. ειδικά από τη στιγμή που οδεύουμε ολοταχώς σε ένα τέταρτο κύμα πανδημίας. Πόσες ατομικές κυβερνητικές ευθύνες αντέχει να καθαρίσει;
