Ο Μαρμαρωμένος βασιλιάς είναι θρύλος του ελληνικού πολιτισμού και που αναφέρεται κατά μια άποψη στον τελευταίο Έλληνα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (1449-1453), ο οποίος σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, δεν σκοτώθηκε κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, αλλά τον παρέλαβε ένας άγγελος που τον μετέφερε σε βαθύ σπήλαιο κοντά στη Χρυσόπορτα. Εκεί ο Παλαιολόγος θα παραμείνει μαρμαρωμένος μέχρι την ώρα που θα τον ξυπνήσει ο ίδιος άγγελος για να διώξει τους Τούρκους πίσω στην Κόκκινη Μηλιά, να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη και να αναστήσει τη Ρωμανία.
Ο ιστορικός Γεώργιος Φραντζής πιστεύει ότι ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς ήταν o Ιωάννης Βατάτζης, του οποίου το σώμα ενταφιάστηκε στην Μονή Σωτήρος Χριστού Σωσάνδρων.
Η Κόκκινη Μηλιά, σύμφωνα με τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, είναι θρυλικός τόπος προς τον οποίο θα εκδιωχθούν οι Τούρκοι από την Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την απελευθέρωση της Ελληνικής πρωτεύουσας, θα πρωτοστατήσει ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» που θα εγερθεί από τον ύπνο του και θα προσκυνήσει στην Αγιά Σοφιά.
Από την λαογραφική έρευνα που είχε κάνει ο Νικόλαος Πολίτης, η Κόκκινη Μηλιά αντιστοιχεί προς το Μονοδένδριο των προ της Άλωσης βυζαντινών χρησμών και προφητειών που λέγονταν κατά τις επικίνδυνες πολιορκίες που αντιμετώπιζε η Κωνσταντινούπολη. Το πώς όμως και πότε αντικαταστάθηκε το Μονοδένδριο με την Κόκκινη Μηλιά, αλλά και σε ποιούς λόγους στηρίχθηκε η δεύτερη, παραμένει άγνωστο.
Σταμάτης Σπανουδάκης | |
|---|---|
| Γέννηση | 11 Δεκεμβρίου 1948 Νέα Ιωνία Αττικής |
| Κατοικία | Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο Μουσικής του Βύρτσμπουργκ |
| Ιδιότητα | Μουσικοσυνθέτης |
| Εν ενεργεία | 1971–σήμερα |
| Όργανα | κιθάρα, μπάσο και Ηλεκτρονικά πλήκτρα |
| Ιστοσελίδα | www.stamatisspanoudakis.com |
Ο Σταμάτης Σπανουδάκης (γενν. 11 Δεκεμβρίου 1948, Νέα Ιωνία) είναι Έλληνας συνθέτης.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1948 στη Νέα Ιωνία Αττικής. Ο πατέρας του ήταν εύπορος και στο επάγγελμα πολιτικός μηχανικός.
Από μικρός ήθελε να παίζει και να γράφει μουσική. Όμως ο πατέρας του δεν ήθελε να ασχοληθεί με τη μουσική, επειδή τον προόριζε για διάδοχό του στη δουλειά. Κάποια στιγμή, μάλιστα, έκρυψε μία κιθάρα που είχε και του απαγόρευσε να την ξαναγγίξει. Χάρη στον παππού του, ο οποίος ήταν πιο προοδευτικός, και παρά τις αντιρρήσεις των γονιών του, σε ηλικία 12 ετών, ξεκίνησε να μελετάει κλασική μουσική. Πιο συγκεκριμένα, άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα κιθάρας και θεωρίας με τον καθηγητή Χαράλαμπο Εκμεκτσόγλου. Στα μαθητικά του χρόνια γνωρίστηκε με τη μετέπειτα σύζυγο και σύντροφο της ζωής του μέχρι σήμερα, Ντόρη.
Όταν ήταν 15 χρόνων, ο πατέρας του πέθανε. Στα 17 του έφυγε από το σπίτι, ζούσε παίζοντας μπάσο και πλήκτρα σε νυχτερινά κέντρα και έμενε σε σπίτια φίλων του. Εκεί γνώρισε αρκετούς μουσικούς ανάμεσά τους ο Λουκάς Σιδεράς, ντράμερ του συγκροτήματος Aphrodite ‘s Child, με τον οποίο πήγαν μαζί στο Παρίσι. Εκεί έφτιαξαν ένα συγκρότημα με το όνομα Eros. Από εκεί ξεκινάει μία ανήσυχη πορεία γεμάτη αναζητήσεις, την οποία όμως σύντομα ξεπέρασε και βρήκε τον εαυτό του. Ασχολήθηκε με τη ροκ μουσική και προσπάθησε να αποκτήσει επιτυχία σε αυτό το είδος.
Αυτές του οι προσπάθειες τον οδήγησαν στο να μετοικήσει από τη Γαλλία στην Αγγλία, όπου έζησε αρκετά χρόνια και ηχογράφησε τους πρώτους του δίσκους. Αργότερα, όμως, συνειδητοποίησε ότι δεν είναι αυτός ο προορισμός του: «Ωραίο το ροκ, αλλά υπάρχει κάτι ουσιαστικότερο. Κάτι πιο βαθύ, που για ‘μένα τότε ήταν η κλασική μουσική. Οπότε η Γερμανία ήταν η μόνη λύση μου για να σπουδάσω.». Οπότε, αποφάσισε να επιστρέψει στις κλασικές σπουδές του και να μελετήσει σύνθεση, αρχικά στην Ακαδημία του Würzburg με καθηγητή τον Bertold Hummel.
Στη Γερμανία έπαθε τη μεγάλη του εσωτερική κρίση. Είχαν φτάσει στο σημείο να σκέφτονται την αυτοκτονία, εκείνος και η Ντόρη. Από τους γκουρού και τα ναρκωτικά, που χαρακτήριζαν την εποχή εκείνη, ήρθαν σε επαφή με τον Χριστιανισμό. «Ε, όλα αυτά σε τρελαίνουνε. Από τη στιγμή εκείνης της προσευχής δεν τα χρειάστηκα ξανά. Όλα στη ζωή έχουν να κάνουν με τη στιγμή. Σε μια στιγμή γεννιέσαι, σε μια στιγμή ερωτεύεσαι ή πεθαίνεις, σε μια στιγμή πιστεύεις, σε μια στιγμή αλλάζει η ζωή σου». Έπειτα, επέστρεψαν πίσω στην Αθήνα όπου συνέχισε τις σπουδές του με καθηγητή τον Κωνσταντίνο Κυδωνιάτη. Ήταν τότε που γοητεύτηκε από την τρίτη του αγάπη, τη βυζαντινή μουσική, η οποία τον οδήγησε στο ελληνικό τραγούδι και την ορχηστρική μουσική. Από τότε προσπαθεί ενσυνείδητα να συνταιριάξει στη μουσική του αυτά τα τρία είδη (το ροκ, την κλασική και τη βυζαντινή).
Έχει συνεργαστεί με επιτυχημένους Έλληνες τραγουδιστές (Ντέμης Ρούσσος, Ελένη Βιτάλη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Λευτέρης Ζέρβας, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Μανώλης Μητσιάς, Γιάννης Πάριος, Βασίλης Σαλέας, Γιάννης Κούτρας, Μιχάλης Δημητριάδης, Ηλέκτρα, Πέτρος Γαϊτάνος, Ιροντίνα, Άνεμος), αναδεικνύοντας με επιτυχία την "άλλη πλευρά" τους, συνθέτοντας τη μουσική και γράφοντας τους στίχους για ένα μεγάλο αριθμό τραγουδιών που είναι ακόμα δημοφιλή. (Η ακτή, Πάμε γι' άλλες πολιτείες, Λάθος εποχή, Σήμερα, Έφυγες νωρίς, Ζωή κλεμμένη, Καλημέρα τι κάνεις κ. α.)
Έχει επίσης συνθέσει μουσική για πολλές επιτυχημένες κινηματογραφικές ταινίες στην Ελλάδα, τη Γερμανία και την Ιταλία, καθώς και μουσική για το θέατρο και την τηλεόραση, με την πρώτη κινηματογραφική συνεργασία του το 1974. Με τη μουσική για την ταινία «Πέτρινα Χρόνια» του Παντελή Βούλγαρη, απέδειξε με επιτυχία ότι το κλαρίνο μπορεί να εκφράσει και πιο απαιτητικές μουσικές κατευθύνσεις, ακόμη και θρησκευτικές – πνευματικές αναζητήσεις. (Τα χρώματα της Ίριδος, Άγγελος, Ξαφνικός έρωτας, Πέτρινα χρόνια, Όλοι είναι δρόμος, Νύφες κ. α.)
Με τα θρησκευτικά του έργα, παρουσίασε μια διαφορετική προοπτική της σύγχρονης βυζαντινής μουσικής (Κύριε των Δυνάμεων, 7 παρακλήσεις, Ημέρα Τρίτη, Εαρινή ώρα, κ. α.).
Αντλεί τα θέματά του και από την ιστορία της Ελλάδας και τον Χριστιανισμό (Αλέξανδρος, Το δάκρυ του Ιωάννη, Μαρμαρωμένος βασιληάς, Για την Σμύρνη..., Κομμάτι απ' την ψυχή μου, Χαίρε Θάλασσά μου κ. α.).
Το 1994, αποφάσισε να επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στη σύνθεση ορχηστρικής μουσικής.
Ο Σταμάτης Σπανουδάκης ζει σε προάστιο της Αθήνας μαζί με τη Ντόρη. Διαθέτει δικό του στούντιο, όπου ηχογραφεί τη μουσική του, όντας όχι μόνο συνθέτης αλλά και στιχουργός, ενορχηστρωτής, παραγωγός, εκτελεστής, αλλά και ηχολήπτης.
Για τον Σταμάτη Σπανουδάκη
Ο William Relton έγραψε: «Ο Σταμάτης Σπανουδάκης θεωρείται ευρέως ως ο πιο παραγωγικός Έλληνας συνθέτης της εποχής του. Πολύπλευρη η μουσική του για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, δίσκους και συναυλίες, χρησιμοποιεί μια πλούσια και πρωτότυπη μουσική παλέτα που προκαλεί διαφορετικές αντιλήψεις στη σφαίρα της μουσικής εικόνας. Διερευνεί τόσο τραγικές όσο και δραματικές εμπειρίες εστιάζοντας στη μουσική αναπαράσταση των αιώνιων διλημμάτων και των χαρών που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν. Μέχρι σήμερα, έχει γράψει έργα για ροκ συγκροτήματα, ορχήστρες εγχόρδων, σολίστες και χορωδίες. Τα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνουν συνθέσεις για ξύλινα και χάλκινα πνευστά, τύμπανα και κρουστά, που προστήθονται στο εκπληκτικό έργο του. Οι συναυλίες, συμπεριλαμβανομένων των εκείνων της αίθουσας George Enescu στο Βουκουρέστι, του Royal Albert Hall στο Λονδίνο και του Beijin στο Πεκίνο, έχουν αποδείξει τη διεθνή του φήμη και έφεραν τη σφραγίδα σε αυτό το αξιοσημείωτο επίτευγμα του καλλιτέχνη για να φέρει τη μοναδική Ελληνική μουσική του σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. Είχα το προνόμιο να διευθύνω κάποιες από τις συναυλίες του και είμαι εντυπωσιασμένος από τον τρόπο με τον οποίο θεωρεί τη μουσική του ως μια ζωντανή οντότητα που εξελίσσεται και αναπτύσσεται συνεχώς και δεν είναι ποτέ απολύτως τετραγωνισμένη.»
...
Τ.Μ.: Πώς εμπνευστήκατε το έργο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς»; Πέρα από έναν φόρο τιμής που, προφανώς, αποτίετε στον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, υπάρχουν στο έργο αυτό κάποια μηνύματα που θέλετε να περάσετε σε έναν κριτικό ακροατή του δίσκου;
ΣΣ.(Έχω αποφασίσει χρόνια τώρα, να αφήσω με τη μουσική και τους στίχους μου τα σημάδια της ψυχής μου και της ψυχής μας, που τόσο ύπουλα και άνανδρα προσπαθούν να μας αφαιρέσουν. Το κίνητρο, βέβαια, είναι η αγάπη, ο θαυμασμός, αλλά και η γλυκειά η οικειότητα που νοιώθω όταν ασχολούμαι με τα αγαπημένο μου πρόσωπα. Τον Αλέξανδρο, τον Ιωάννη, Τον Κωνσταντίνο, τον Πλαστήρα και, σύντομα, τον Κολοκοτρώνη. Η «μορφή», όμως, που κρύβεται πίσω απ’ όλους αυτούς, αλλά και από την όποια έμπνευσή μου, ήταν, είναι και θα είναι ο Ιησούς Χριστός. Ο Ων, ο Ην και ο Ερχόμενος. Το Α και το Ω.
ΤΜ: Στο κομμάτι «Θα ‘ρθεις σαν αστραπή», τι ακριβώς σημαίνει ο στίχος «οι Έλληνες μαζί»;
Σ.Σ.: Ακριβώς ό,τι λέει: «Μες την Άγια Σοφιά, θα βρεθούμε ξανά / λειτουργία μελλοντική, οι Έλληνες μαζί». Ιδανικό δε, θα προσέθετα «χωρίς τους κυβερνώντες και τις διαφωνούσες πανίσχυρες μειοψηφίες, ελληνικές αλλά και ξένες»...
Τ.Μ.: Πιστεύετε ότι τον χαρακτηρισμό «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» τον εκφράζει καλύτερα ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ή ο Ιωάννης Βατάτζης;
Σ.Σ.: Όποιος θέλετε, φτάνει να το πιστεύετε. Αυτό είναι και το μεγαλείο της πίστης. Δεν χρειάζεται αποδείξεις και λογικές αναλύσεις. Θέλει παιδική καρδιά και πίστη στο όνειρο. Αυτό που δεν αποδεικνύεται είναι και το μόνο που αξίζει να ψάχνουμε.
