Τρίτη 28 Μαΐου 2024
Οι Ελληνίδες στις κάλπες
Χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου...
Χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου.
Για πρώτη φορά ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Εκλογικό δικαίωμα δεν δόθηκε σε όλες, αλλά μόνο σε όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439. Χαρακτηριστική για το κλίμα της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, λέγοντας μάλιστα πως ψήφο θέλουν μόνο όσες είναι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά!
Δήμαρχος Αθηναίων σε αυτές τις εκλογές αναδείχθηκε ο Κώστας Κοτζιάς, γιος του αθηναίου εμπόρου Γεώργιου Κοτζιά, ενός εκ των ιδρυτών του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών. Επί των ημερών του διαμορφώθηκε το Πεδίον του Άρεως.
Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά στις 19 Φεβρουαρίου του 1956. Ήταν η απαρχή της εφαρμογής στην πράξη της καθολικής ψηφοφορίας, που είχε κατοχυρωθεί ήδη στο Σύνταγμα του 1864, με την αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη στις γυναίκες.
Πέρασε σχεδόν ένας αιώνας μέχρις ότου καταφέρουν οι Ελληνίδες να φτάσουν στην κάλπη, έχοντας κατακτήσει πλήρως το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις βουλευτικές εκλογές του 1956, με τη Λίνα Τσαλδάρη της ΕΡΕ και τη Βάσω Θανασέκου της «Δημοκρατικής Ένωσης» να εισέρχονται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η Λίνα Τσαλδάρη έγινε και η πρώτη γυναίκα - υπουργός, καθώς ανέλαβε το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση Καραμανλή. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε και η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα, στην Κέρκυρα.
Πρωτεργάτης στον αγώνα για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας στάθηκε το φεμινιστικό κίνημα. Η Καλλιρρόη Παρρέν, εκδότρια του περιοδικού Εφημερίς των Κυριών, ήταν η πιο σημαντική φωνή έκφρασης αυτών των διεκδικήσεων. Η ισότητα των δυο φύλων και η απαίτηση για τη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, οδήγησε στη σύσταση πολλών γυναικείων οργανώσεων, με αποτέλεσμα κατόπιν πιέσεων τους να φτάσουμε στο προεδρικό διάταγμα της 5ης Φεβρουαρίου του 1930 που αναγνώριζε το δικαίωμα του εκλέγειν για τις Ελληνίδες, αλλά μόνο για τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές και μόνο για τις εγγράμματες άνω των 30 ετών.
Η πλήρης κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ψηφίστηκε στις 28 Μαΐου του 1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, γιατί δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Το 1953, σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η πρώτη γυναίκα βουλευτής. Ήταν η Ελένη Σκούρα («Ελληνικός Συναγερμός»), που μαζί με τη Βιργινία Ζάννα («Κόμμα Φιλελευθέρων»), υπήρξαν οι δυο πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα.
Το γυναικείο κίνημα πέτυχε τη μεγαλύτερη νίκη του, όταν στο Σύνταγμα του 1975 καθιερώθηκε η αρχή της ισότητας των δυο φύλων. Ο αριθμός των γυναικών βουλευτών αυξήθηκε σημαντικά με την πάροδο των χρόνων κι έτσι στη Βουλή του 2004 συμμετέχουν συνολικά 40 γυναίκες. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός μέχρι σήμερα, αλλά αντιστοιχεί μόλις στο 13% του συνόλου των μελών της Βουλής.
Στην Κύπρο, οι γυναίκες ψήφισαν από τις πρώτες εκλογές στη Μεγαλόνησο το 1960. Πρώτη βουλευτής εξελέγη η τουρκοκύπρια Αϊλά Κιαζίμ, ενώ πρώτη Ελληνοκύπρια η Ρήνα Κατσελή, μέλος του «Δημοκρατικού Κόμματος», που εξελέγη το 1981. Η κυρία Κατσελή εμφανίστηκε στην πρώτη συνεδρίαση της Βουλής για να δώσει το νενομισμένο όρκο με τσεμπέρι και κυπριακή ενδυμασία. Σήμερα, στη Βουλή των Αντιπροσώπων υπάρχουν 8 γυναίκες σε σύνολο 56 ελληνοκυπρίων βουλευτών, ποσοστό 14,3%.
Ιωάννης Πολέμης
Έλληνας ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής. Ανήκε στην ίδια ποιητική γενιά με τον Κωστή Παλαμά και τον Γεώργιο Δροσίνη, τη «γενιά του 1880». Από τους υπερμάχους της δημοτικισμού, έγραψε κυρίως λυρικά και δραματικά ποιήματα, που διακρίνονται για τη γλυκύτητα του ύφους και της έκφρασης.
Ο Ιωάννης Πολέμης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1862. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών χωρίς να πάρει πτυχίο. Το 1880, με υποτροφία του Δήμου Αθηναίων, παρακολούθησε επί διετία μαθήματα αισθητικής και ιστορίας της τέχνης στο Παρίσι.
Από νεαρής ηλικίας άρχισε να τροφοδοτεί με στίχους του ημερολόγια, λευκώματα και περιοδικά της εποχής του. Το 1880 δημοσιεύεται στο περιοδικό «Aι Μούσαι» το πεζογράφημά του «Ρέα Κυβέλη», γραμμένο στην καθαρεύουσα, αλλά την ίδια εποχή γνωρίζεται με τους πρωτοπόρους τού δημοτικισμού και δίνει συνεργασίες του - ποιήματα και πεζά - στο περιοδικό «Ραμπαγάς». Κείμενά του δημοσιεύονται, επίσης, στα περιοδικά «Ασμοδαίος», «Άστυ», «Εστία», «Ποικίλη Στοά» κ.α. Μαζί με τον Κωστή Παλαμά, τον Γεώργιο Δροσίνη και τον Νίκο Καμπά, συγκροτεί την τετράδα των δημοτικιστών ποιητών, που στάθηκε αντιμέτωπη προς τους τότε μεσουρανούντες καθαρευουσιάνους ρομαντικούς ποιητές και άλλαξε τον ρου της ελληνικής ποίησης.
Η πρώτη του ποιητική συλλογή «Ποιήματα» κυκλοφόρησε το 1883, ένα χρόνο μετά την επάνοδό του από το Παρίσι, και ακολούθησαν οι συλλογές: «Χειμώνανθοι» (1888), «Ερείπια» (1890), «Αλάβαστρα» (1900), «Το παλιό βιολί» (1909), που σημείωσε εκδοτική και καλλιτεχνική επιτυχία, «Σπασμένα μάρμαρα» (1917), «Ειρηνικά» (1918), «Κειμήλια» (1920), «Εξωτικά» (1921) και «Εσπερινός« (1922). Έγραψε, επίσης, διδακτικού περιεχομένου παιδικά ποιήματα με τον τίτλο «Πρώτα βήματα», πολλά από τα οποία είναι γνωστά μέσα από τα σχολικά αναγνωστικά, καθώς και το επικολυρικό ποίημα «Καστελλάνος» (1909). Το 1910 εξέδωσε μία από τις πρώτες ανθολογίες ποίησης, με τίτλο «Λύρα, Ανθολογία της Νεώτερης Ελληνικής Ποιήσεως».
Μεγάλο σε όγκο είναι και το θεατρικό του έργο, με τα μονόπρακτα «Πρόκρις», «Τραγουδιστής», «Το όνειρο», «Το εικόνισμα», «Στη χώρα των παραμυθιών», «Στην άκρη του κρημνού, «Μια φορά κι ένα καιρό», «Το στοίχημα», «Το μεγεμένο ποτήρι», τα τρίπρακτα «Βασιλιάς ανήλιαγος», «Καλλιγούλας», «Tu Vincas» και «Πτωχοπρόδρομος» και την κωμωδία « Γυναίκα». Ασχολήθηκε, επίσης, με μεταφράσεις έμμετρων και πεζών έργων αρχαίων Ελλήνων (Σαπφώ, Ανακρέων, Ευριπίδης, Αριστοφάνης, Θεόκριτος) και Γάλλων συγγραφέων (Μολιέρος, Μιστράλ, Καρ).
Για την ποίησή του κέρδισε το 1888 από κοινού με τον Κωστή Παλαμά το Α' βραβείο στον «Φιλαδέλφειο Διαγωνισμό» και το 1918 του απονεμήθηκε το «Αριστείο Γραμμάτων», ενώ για το θεατρικό του έργο τιμήθηκε με βραβεία του «Αβερώφειου Διαγωνισμού».
Παράλληλα με τη λογοτεχνική του ενασχόληση, εργάστηκε, για τα προς το ζην, ως υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας, υπογραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών και γραμματέας της Σχολής Καλών Τεχνών. Το 1909 ίδρυσε την Εταιρεία Θεατρικών Συγγραφέων και υπήρξε ο πρώτος πρόεδρός της.
Ο Ιωάννης Πολέμης πέθανε στην Αθήνα στις 28 Μαΐου 1924, ύστερα από σύντομη ασθένεια, σε ηλικία 62 ετών.
Άγιος Ευτυχής Επίσκοπος Μελιτηνής
Ὡς εὐτυχῶς σὺ εὐτύχησας τρισμάκαρ!
Θείας τετευχώς, Εὐτυχές, κληρουχίας,
Εἰκάδι ὀγδοάτῃ Εὐτυχέα ἔνθεν ἄειραν.
Είναι άγνωστο από που καταγόταν και πότε άθλησε ο Άγιος Ιερομάρτυς Ευτύχιος. Αναδείχθηκε σε Επίσκοπο Μελιτηνής, όμως λόγω της Χριστιανικής δράσεώς του συνελήφθη, αρνήθηκε δε να θυσιάσει στα είδωλα, και μετά από πολλά βασανιστήρια ρίχθηκε στο νερό, όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο.
Ο Σωφρόνιος Εύστρατιάδης στο Αγιολόγιο του, ισχυρίζεται ότι εσφαλμένα γράφεται Ευτυχής και μάλιστα επίσκοπος Μελιτηνής και ότι το σωστό είναι Ευτύχιος μάρτυς και όχι επίσκοπος.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ὡς εὐτυχήσας ἀρετῶν ταῖς ἰδέαις, τῆς τῶν Μαρτύρων εὐκληρίας μετέσχες, Ἱερομάρτυς ἔνδοξε παμμάκαρ Εὐτυχές· σὺ γὰρ τῷ Θεῷ ἡμῶν, καθαρῶς ὑπουργήσας, αἵμασιν ἐφοίνιξας, τὴν ἁγίαν στολήν σου· μεθ’ ἧς Χριστῷ καὶ νῦν ἱερουργῶν, ἀεὶ δυσώπει, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Καὶ τρόπων μέτοχος, καὶ θρόνων διάδοχος, τῶν Ἀποστόλων γενόμενος, τὴν πρᾶξιν εὗρες θεόπνευστε, εἰς θεωρίας ἐπίβασιν· διὰ τοῦτο τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος, Ἱερομάρτυς Εὐτύχιε· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τοῖς αἱμάτων σου.
Τῆς Ἐκκλησίας στερρῶς προϊστάμενος, ὑπὲρ αὐτῆς τὴν ψυχὴν Πάτερ τέθεικας· ἣν νῦν ἀπαρέγκλιτον φύλαττε, τῆς εὐσεβείας τοῖς δόγμασιν Ὅσιε· αὐτῆς γὰρ Εὐτυχὲς ἑδραίωμα.
Μεγαλυνάριον
Κῆρυξ εὐτυχίας τῆς ἀληθοῦς, τοῖς ἐν ἀγνωσίᾳ, χρημάτισας ἱερουργέ, τῆς τοῦ μαρτυρίου, πλουτοποιοῦ εὐκλείας, ὦ Εὐτυχὲς ἐπέβης, ἀγωνισάμενος.
Οπτικοακουστικό Υλικό
Ακούστε το απολυτίκιο!