Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2024
Ένωσις Κέντρου
Η Ένωσις Κέντρου, σύμφωνα με την καθαρεύουσα της εποχής, υπήρξε ένας κομματισμός σχηματισμός που δέσποσε στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας τη δεκαετία του 1960 και μέχρι την επιβολή της Δικτατορίας.
Ιδρύθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1961, λίγο πριν από τις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου, οπότε κατατέθηκε και το έμβλημά του, που ήταν τα αρχικά Ε.Κ., πλαισιωμένα από στάχυ και κλάδο δάφνης. Ένα χρόνο αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου 1962, ψηφίστηκε το καταστατικό του νέου κόμματος, που όριζε ότι η Ένωσις Κέντρου είναι «κόμμα εθνικόν και επιδιώκει την πραγματοποίησιν της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής Δημοκρατίας».
Η Ένωση Κέντρου προερχόταν από τη μήτρα του Κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου και ήταν ένας ετερόκλητος συνασπισμός προσωπικοτήτων, που ξεκινούσαν ιδεολογικά από τη Δεξιά (Στέφανος Στεφανόπουλος) και έφθαναν μέχρι την Αριστερά (Ηλίας Τσιριμώκος).
Αναμφισβήτητος αρχηγός του νέου κόμματος ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ηγετικά του στελέχη ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γεώργιος Μαύρος, ο Ιωάννης Ζίγδης, ο Σταύρος Κωστόπουλος, ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής, ο Ηλίας Τσιριμώκος και αργότερα ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την πολιτική.
Στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961, η Ένωσις Κέντρου έλαβε το 33,34% των ψήφων (83 έδρες) και κατέλαβε τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η εκ νέου επικράτηση της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή αμφισβητήθηκε έντονα (εκλογές «βίας και νοθείας») και τις επόμενες μέρες ο Γεώργιος Παπανδρέου κήρυξε τον γνωστό ως «ανένδοτο αγώνα».
Στις επόμενες εκλογές, που έγιναν στις 3 Νοεμβρίου 1963, η Ένωση Κέντρου αναδείχθηκε πρώτο κόμμα (42,04% των ψήφων και 138 έδρες), χωρίς όμως την απόλυτη πλειοψηφία. Σχημάτισε έτσι κυβέρνηση μειοψηφίας, στην οποία η ΕΔΑ προσέφερε την ανοχή της, η οποία δεν έγινε αποδεκτή από τον Γεώργιο Παπανδρέου.
Στις αναπόφευκτα νέες εκλογές που διεξήχθησαν στις 16 Φεβρουαρίου 1964, η Ένωση Κέντρου θριάμβευσε, συγκεντρώνοντας το 52,72% των ψήφων και 171 έδρες. Έχοντας έτσι κατακτήσει την απόλυτη πλειοψηφία, σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση, της οποίας όμως οι αντιφάσεις έγιναν γρήγορα αισθητές. Η ομοιογένεια του κόμματος εξακολουθούσε να είναι το ζητούμενο και οι προσωπικές φιλοδοξίες και ιδεολογικές αντιθέσεις βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη, με κυρίαρχη την αντιπαράθεση ανάμεσα στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Η ρήξη των Ανακτόρων με τον Γεώργιο Παπανδρέου, που οδήγησαν στην παραίτησή του από την πρωθυπουργία στις 15 Ιουλίου 1965 («Ιουλιανά»), αποτέλεσε κομβικό σημείο στην πορεία του κόμματος. Ακολούθησε η διάσπαση του κόμματος με την αποχώρηση κυβερνητικών και κομματικών στελεχών («Αποστασία»), οι οποίοι σχημάτισαν τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις (Γεωργίου Αθανασιάδη -Νόβα, Ηλία Τσιριμώκου και Στέφανου Στεφανόπουλου).
Η Ένωση Κέντρου παρέμεινε ως κόμμα της αντιπολίτευσης με μικρότερη κοινοβουλευτική ομάδα γύρω από τον Γεώργιο Παπανδρέου, ώσπου διαλύθηκε, ύστερα από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
Επανεμφανίσθηκε μετά την επάνοδο της Δημοκρατίας και στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 κατήλθε σε σύμπραξη με πολιτικούς που είχαν αναδειχθεί κατά τη διάρκεια της δικτατορίας με την επωνυμία Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις (ΕΚ-ΝΔ), με επικεφαλής τον Γεώργιο Μαύρο. Απέσπασε το 20,42% των ψήφων και εξέλεξε 60 βουλευτές, κατακτώντας τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης Η αριστερή πτέρυγα της προδικτατορικής Ένωσης Κέντρου ακολούθησε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.
Το 1976,η ΕΚΝΔ μετονομάστηκε σε Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ) και στις εκλογές της 20ης Νοεμβρίου 1977 αναδείχθηκε τρίτο κόμμα με το 11,95% των ψήφων και 16 έδρες. Η φθίνουσα πορεία της συνεχίστηκε μέχρι εξαφανίσεως, καθώς τα επόμενα χρόνια συντρίφθηκε ανάμεσα στις συμπληγάδες της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ.
Λέων ΣΤ’ ο Σοφός
Ο Λέων ΣΤ’ ο Σοφός ήταν αυτοκράτορας της Ρωμανίας, που ανήκε στη Μακεδονική Δυναστεία. Βασίλεψε από το 886 έως το 912 και του αποδόθηκε το προσωνύμιο Σοφός, λόγω της μεγάλης του μόρφωσης και του συγγραφικού του έργου, παρότι οι ηγετικές του ικανότητες ήταν περιορισμένες και η αυτοκρατορία επί των ημερών του δεινοπάθησε από τους εχθρούς της.
Ο Λέων γεννήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου του 866 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του αυτοκράτορα Βασιλείου Α’ του Μακεδόνος (867-886) και της δεύτερης συζύγου του Ευδοκίας Ιγγερίνας, η οποία ήταν προηγουμένως παλλακίδα του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ του Μέθυσου (842-867). Έλαβε αξιόλογη μόρφωση στο Παλάτι από επίλεκτους δασκάλους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο λόγιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος. Ωστόσο, παρουσίαζε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα που επέτειναν τις φήμες που κυκλοφορούσαν στην πρωτεύουσα ότι πραγματικός του πατέρας δεν ήταν ο Βασίλειος αλλά ο Μιχαήλ. Η αρνητική ψυχολογική φόρτιση έναντι του πατέρα του εκδηλωνόταν στις δημόσιες σχέσεις του, στις οποίες απέφευγε τους ευνοούμενους του Βασιλείου. Γι’ αυτό κατηγορήθηκε για συνωμοσία και τέθηκε σε τρίμηνο περιορισμό.
Ο Λέων ανήλθε στο θρόνο της Ρωμανίας στις 29 Αυγούστου 886, την ίδια μέρα με τον θάνατο του Βασιλείου. Πρώτο του μέλημα ήταν η αναδιοργάνωση των υπηρεσιών τού Παλατιού με νέα πρόσωπα. Ο Φώτιος απομακρύνθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο, καθώς οργίαζαν οι φήμες ότι συγγενείς του συνωμοτούσαν κατά του νέου αυτοκράτορα. Στον πατριαρχικό θρόνο προωθήθηκε ο 19χρονος αδελφός του αυτοκράτορα Στέφανος (867-893), παρά την απαγόρευση των εκκλησιαστικών κανόνων.
Η εξωτερική πολιτική του Λέοντος
Η έλλειψη ηγετικών ικανοτήτων από τον Λέοντα ή η αδιαφορία του για τις εξωτερικές σχέσεις της αυτοκρατορίας φάνηκαν σύντομα. Οι Σαρακηνοί (Άραβες της βορειοδυτικής Αφρικής) επέκτειναν την κυριαρχία τους στη Σικελία και την Κάτω Ιταλία, όταν κατατρόπωσαν τον ελληνικό στόλο στις Μυλές το 889. Το 901 κυρίευσαν το Ρήγιο (το σημερινό Ρέτζιο Καλάμπρια) και το 902 το Ταυρομένιο (η σημερινή Ταορμίνα), τελευταίο ελληνικό προπύργιο στη Σικελία. Μεγάλα δεινά υπέστησαν τα παράλια και τα νησιά του Αιγαίου από τους Σαρακηνούς πειρατές, ιδιαίτερα εκείνων της Κρήτης. Αυτοί επέδραμαν μέχρι την Προποντίδα και απείλησαν ακόμη και την Κωνσταντινούπολη. Στις 29 Ιουλίου 904 με αρχηγό τον Λέοντα τον Τριπολίτη, οι Σαρακηνοί της Κρήτης πολιόρκησαν τη Θεσσαλονίκη, την οποία ύστερα από δύο ημέρες κατέλαβαν από τη θάλασσα και τη λεηλάτησαν.
Την εποχή του Λέοντα στο θρόνο της Βουλγαρίας είχε ανέλθει ο Συμεών, ο οποίος ήταν κάτοχος ελληνικής παιδείας και είχε ως στόχο την κατάλυση της Ρωμανίας και την ίδρυση ελληνοβουλγαρικού κράτους. Νίκησε επανειλημμένα τους Έλληνες, οι οποίοι σε προφανή αδυναμία ζήτησαν τη σύναψη ειρήνης.
Εκτός των επιδρομών των Αράβων και των Βουλγάρων, η Ρωμανία υπέστη επίθεση και από τους Ρως (Ρώσους) το 907. Με αρχηγό τον Όλεγκ πολιόρκησαν ανεπιτυχώς την Κωνσταντινούπολη και η επιδρομή τους έληξε με τη σύναψη συμφωνίας, η οποία προέβλεπε μεταξύ άλλων τη σύναψη εμπορικών σχέσεων και τη δυνατότητα των Ρως να εισέρχονται άοπλοι στην Κωνσταντινούπολη και να εγκαθίστανται σε μία συγκεκριμένη συνοικία.
Το Νομοθετικό Έργο του Λέοντος
Παρά τις εμφανείς αδυναμίες του στην εξωτερική πολιτική της αυτοκρατορίας, ο Λέων άφησε πίσω του αξιόλογο νομοθετικό έργο, που μνημονεύεται ακόμη και σήμερα από τους ασχολούμενους με το Ρωμαϊκό Δίκαιο.
Το 893 ολοκληρώθηκε η «Ανακάθαρσις των Παλαιών Νόμων» και εκδόθηκε με τον τίτλο «Βασιλικά». Πρόκειται για κωδικοποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας, η οποία διαιρέθηκε σε έξι τεύχη και εξήντα βιβλία, εξού και η ονομασία της «Εξάβιβλος» ή «Εξηκοντάβιβλος», που αποτελεί την κορυφαία συνεισφορά της Μακεδονικής Δυναστείας στην επιστήμη του δικαίου.
Πηγές των «Βασιλικών», των οποίων η γλώσσα είναι η ελληνική, υπήρξε κυρίως ο Ιουστινιάνειος Κώδικας, έργα Ελλήνων νομικών του έβδομου και όγδοου αιώνα και ο «Πρόχειρος Νόμος» του πατέρα του Βασιλείου Α’. Το έργο αυτό, το οποίο αναφέρεται στο Δημόσιο, το Εκκλησιαστικό, το Αστικό και το Ποινικό Δίκαιο, δεν διασώθηκε στην ολότητά του. Στις αρχές του 12ου αιώνα συντάχθηκε ευρετήριος πίνακας των «Βασιλικών» με τον τίτλο «Τιπούκειτος» (Τι; Πού; Κείται;), από τον οποίο έγινε γνωστό το περιεχόμενο των «Βασιλικών».
Στον Λέοντα οφείλεται και η συλλογή 113 Νεαρών (νέων νόμων), οι οποίοι αναφέρονται στη ρύθμιση των εκκλησιαστικών πραγμάτων και κοινωνικών σχέσεων, καθώς και εις το Δημόσιο και Αστικό Δίκαιο. Πολύτιμο είναι και το «Επαρχικόν Βιβλίον» (911-912), το οποίο διαφωτίζει πολλά σημεία του κοινωνικού και οικονομικού βίου της Ρωμανίας. Περιέχει διατάξεις που ρυθμίζουν τη λειτουργία των επαγγελματικών και εργατικών συντεχνιών, οι οποίες υπάγονταν στην εποπτεία του Επάρχου της πόλεως.
Η προσωπική ζωή του Λέοντος
Σε ηλικία 15 ετών ο Λέων αναγκάστηκε από τον πατέρα του να νυμφευθεί την ευσεβή Θεοφανώ Μαρτινιακή, παρά την ερωτική σχέση του με τη Ζωή Ζαούτσαινα, την κόρη του πανίσχυρου αυλικού Στυλιανού Ζαουτζή. Η Θεοφανώ πέθανε το 897, χωρίς να του χαρίσει ένα γιο που θα ήταν και ο διάδοχός του στο θρόνο της Ελλάδας. Από τον γάμο τους γεννήθηκε μία κόμη, η Ευδοκία η Πορφυρογέννητη.
Ο θάνατος της Θεοφανούς άνοιξε το δρόμο για την επισημοποίηση της σχέσης του με την ερωμένη του Ζωή. Την παντρεύτηκε το 898, αλλά ένα χρόνο αργότερα πέθανε χωρίς να του χαρίσει τον διάδοχο του θρόνου. Το 900 νυμφεύθηκε την Ευδοκία Βαϊάνα από οικογένεια της Φρυγίας. Ωστόσο και ο τρίτος γάμος δεν απέδωσε τους αναμενόμενους καρπούς, αφού η Ευδοκία πέθανε τον επόμενο χρόνο μαζί με το παιδί της κατά τον τοκετό.
Αντίθετα, ο Λέων απέκτησε τον πολυπόθητο γιο και διάδοχό του από την παλλακίδα του Ζωή Καρβωνοψίνα (μαυρομάτα), η οποία γέννησε το 905 τον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ' τον Πορφυρογέννητο (912-959).
Η επιθυμία του Λέοντος να νομιμοποιήσει τον Κωνσταντίνο στη διαδοχή του θρόνου προϋπέθετε τη νομιμοποίηση της σχέσης του με τη Ζωή, αλλά ο τέταρτος γάμος απαγορευόταν αυστηρά από τους κανόνες της Εκκλησίας. Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαος ο Μυστικός, ανιψιός του Φωτίου, αντέδρασε σθεναρά στην επιθυμία του αυτοκράτορα και δέχθηκε μόνο να βαπτίσει τον Κωνσταντίνο, υπό τον όρο ότι θα απομακρυνόταν η Ζωή από το Παλάτι.
Ο Λέων δέχθηκε υποκριτικά τον όρο του πατριάρχη, ο οποίος τέλεσε το βάπτισμα στο ναό της Αγίας Σοφίας στις 6 Ιανουαρίου 906, αλλά μετά από μερικές ημέρες επανέφερε επίσημα στο Παλάτι τη Ζωή και παρά την αντίθεση του πατριάρχη, τη νυμφεύθηκε με τις ευλογίες του ιερέα του Παλατιού Θωμά.
Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε σύγκρουση αυτοκράτορα και πατριάρχη και δημιούργησε το σοβαρό ζήτημα της τετραγαμίας του Λέοντος. Ο πατριάρχης απαγόρευσε την είσοδο του αυτοκράτορα στο ναό, που ερμηνεύεται ως επιβολή της ποινής της εκκλησιαστικής ακοινωνησίας, αλλά ο Πάπας της Ρώμης, στον οποίο κατέφυγε ο Λέων, δέχθηκε τη δυνατότητα ιερολόγησης του τέταρτου γάμου, παρά την εκκλησιαστική απαγόρευση.
Ο πατριάρχης Νικόλαος κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε συνωμοσία, καθαιρέθηκε και εξορίστηκε (907), ο δε διάδοχός του Ευθύμιος δέχθηκε τη νομιμότητα του γάμου κι έστεψε σε επίσημη τελετή τον Κωνσταντίνο Ζ' συμβασιλέα το 908.
Ο Λέων ΣΤ’ ο Σοφός πέθανε στις 11 Μαΐου του 912 στην Κωνσταντινούπολη, σε ηλικία 45 ετών.
Άγιοι Τρόφιμος, Σαββάτιος και Δορυμέδων
Eις τον Tρόφιμον και Δορυμέδοντα.
Πνέοντες ἓν Τρόφιμε καὶ Δορυμέδον,
Ἓν ἐκ ξίφους δέχεσθε καὶ βίου τέλος.
Eις τον Σαββάτιον.
Ξεσθεὶς σιδηροῖς Σαββάτιος ὀξέσιν,
Εἰς σαββατισμὸν θεῖον ὡς Μάρτυς φθάνει.
Ἐννεαδεκάτῃ Τρόφιμον τάμον, ἠδὲ συνάθλους.
Και οι τρεις, μαρτύρησαν επί βασιλέως Πρόβου και διοικητού Αντιοχείας Ηλιοδώρου (278 μ.Χ.). Όταν λοιπόν ο Τρόφιμος με το Σαββάτιο βρέθηκαν στην Αντιόχεια και είδαν τα πολυποίκιλα αμαρτωλά όργια που γίνονταν προς τιμήν του Απόλλωνα, δε συγκρατήθηκαν και αποδοκίμασαν δημόσια την αμαρτωλή αυτή παραφροσύνη. Βέβαια, γρήγορα συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο δικαστήριο. Θαρραλέα δήλωσαν πως είναι χριστιανοί. Τότε ο ηγεμόνας Ηλιόδωρος διέταξε και τους μαστίγωσαν ανελέητα. Τόσο, που οι σάρκες τους κόβονταν κομμάτια. Εκεί ο Σαββάτιος άφησε την τελευταία του πνοή. Ο δε Τρόφιμος οδηγήθηκε σε άλλο σκληρότερο ηγεμόνα, το Διονύσιο Περώννιο. Αυτός, αφού τον έγδαρε με σιδερένια νύχια, μισοπεθαμένο τον έριξε στη φυλακή. Εκεί τον επισκέφθηκε κάποιος, βουλευτής, ο Δορυμέδων, που είδε το μαρτύριό του και στερεώθηκε στην πίστη του Χριστού. Όταν το έμαθε αυτό ο ηγεμόνας, βασάνισε σκληρά το Δορυμέδοντα. Έπειτα, έριξε και τους δύο τροφή στα θηρία, μέσα στο αμφιθέατρο. Αλλά η πεινασμένη αρκούδα και η αιμοβόρα λεοπάρδαλη στάθηκαν στα πόδια τους σαν ήμερα αρνιά. Το ίδιο και το αγριεμένο λιοντάρι που ελευθέρωσαν αργότερα. Όταν λοιπόν είδαν ότι δεν τους άγγιξαν τα θηρία, αμέσως οι δήμιοι τους αποκεφάλισαν.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τὴν ἀκαθαίρετον, Τριάδος δύναμιν, ἀνθηφορήσαντες, Μάρτυρες ἔνδοξοι, ἐναπετέματε στερρῶς, τὴν ἄκανθαν τῆς ἀπάτης, Τρόφιμε μακάριε, Ἐκκλησίας ἐντρύφημα, Σαββάτιε πάνσοφε, Ἀθλητῶν ἐγκαλλώπισμα, καὶ δόξα εὐσεβῶν Δορυμέδων ὅθεν ὑμᾶς ἀνευφημοῦμεν.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὡς ἀπαρχὰς.
Ὡς ἀθλητῶν ἑδραίωμα, καὶ εὐσεβείας ἔρεισμα, ἡ Ἐκκλησία τιμᾷ καὶ γεραίρει σου, τὴν φωτοφόρον ἄθλησιν· παναοίδιμε μάκαρ, ἀθλητὰ γενναιόφρον, ἔνδοξε Τρόφιμε, σὺν τοῖς συνάθλοις σου, ἱλασμὸν τοῖς ὑμνοῦσί σε αἴτησαι, ὡς ἀήττητος.
Ὁ Οἶκος
Τῶν Ἁγίων Μαρτυρων τὰ ἔπαθλα, οὐρανῶν αἱ Δυνάμεις ἐθαύμασαν, ὅτι σῶμα θνητὸν περικείμενοι, ἀσωμάτους ἐχθροὺς ἐτροπώσαντο, Σταυροῦ τῇ ἰσχὺϊ κρατυνόμενοι· ὅθεν μακαρίζονται εἰς αἰῶνας, ἱλασμὸν τῶν πταισμάτων αἰτούμενοι ὑπὲρ πάντων ἡμῶν· καὶ γὰρ τιμῶνται αὐτοί, ὡς ἀήττητοι.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Βασάνων ἀνδρικῶς, ὑπομείναντες πόνους, τὴν ἄπονον ζωήν, ἐκομίσασθε ἅμα, Δορυμέδον καὶ Τρόφιμε, καὶ Σαββάτιε πάνσοφε· ὅθεν σήμερον, ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἑορτάζουσα, τὴν ἱερὰν ὑμῶν μνήμην, ἐνθέως ἀγάλλεται.
Οπτικοακουστικό Υλικό
Ακούστε το απολυτίκιο!