Πρόσφατα το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου προώθησε την έκδοση μίας κοινής υπουργικής απόφασης που ανέτρεψε τις διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα, χαρακτηρίζοντας την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για αιτούντες διεθνή προστασία από πέντε κράτη (Συρία, Σομαλία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπανγκλαντές).
από ειδικό συνεργάτη
Ο χαρακτηρισμός αυτός συνεπάγεται ότι όλοι και όλες οι αιτούντες/σες διεθνή προστασία από τα κράτη αυτά, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στο 65,8% όσων ζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, δεν θα εξετάζονται στην ουσία των αιτημάτων τους στην Ελλάδα , οι αιτήσεις τους θα θεωρούνται απαράδεκτες όλες αυτές οι αιτήσεις και θα διατάσσεται η επανεισδοχή των αλλοδαπών στην Τουρκία.
Είναι η Τουρκία ασφαλής τρίτη χώρα είναι για τους συγκεκριμένους/ες αιτούντες/σες διεθνούς προστασίας; Το 2020 έκθεση μιας ΜΚΟ κατήγγειλε ότι η Τουρκία είχε επιστρέψει περισσότερους από 16.000 Σύριους/ες κατά τη διάρκεια του έτους. Από τον Σεπτέμβριο του 2020, σύμφωνα με τους αριθμούς των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία έχει απελάσει επίσης περίπου 6.000 άτομα στο Αφγανιστάν παρότι η κατάσταση στη χώρα δεν επιτρέπει ασφαλείς και αξιοπρεπείς επιστροφές. Τονίζεται, πολλές εκθέσεις έχουν τεκμηριώσει τα τελευταία χρόνια επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας. Οι Σύριοι/ες πρόσφυγες στην Τουρκία μπορούν να ενταχθούν από ένα ειδικό νομικό καθεστώς «προσωρινής προστασίας», ενώ άλλοι/ες μη Ευρωπαίοι/ες αιτούντες/ες άσυλο έχουν πρόσβαση σε διάφορες μορφές προστασίας και διαμονής, συμπεριλαμβανομένου ενός «καθεστώτος πρόσφυγα υπό όρους», το οποίο γενικά προσφέρει χαμηλότερες εγγυήσεις από τη διεθνή προστασία που προβλέπει η διεθνής Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες. Η Τουρκία, ωστόσο, δεν παρέχει την διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη ευρωπαϊκές χώρες, οι τούρκοι πρόσφυγες έχουν πολλαπλασιαστεί προς την Ελλάδα και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και η Τουρκία αποχώρησε από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης το Μάρτιο 2021, άρα δεν προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα.
Πέρα, όμως, από την ανασφάλεια που θα συναντήσουν, ως προς την πρόσβαση και την εξέλιξη των αιτημάτων διεθνούς προστασίας τους, οι πολίτες από τις προαναφερόμενες πέντε εθνικότητες στην Τουρκία, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η Τουρκία δε δέχεται επιστροφές αλλοδαπών τρίτων χωρών από την Ελλάδα από τον Μάρτιο 2020, συνεπώς, οι αιτούντες των ως άνω εθνικοτήτων θα παραμένουν ως απορριφθέντες στην Ελλάδα.
Το αδιέξοδο της κυβερνητικής επιλογής καταδεικνύεται από τα ακόλουθα στοιχεία: Την περίοδο Απριλίου 2016-Απριλίου η Τουρκία δέχτηκε πίσω μόλις 2139 άτομα από την ελλάδα, συμπεριλαμβναομένων απορριφθέντων αλλοδαπών από το Πακιστάν τη Συρία,το Ιράκ, την Αλγερία και το Μπανγκλαντές.Στις 31/12/2020 εκκρεμούσαν στην Υπηρεσία Ασύλου 76.335 υποθέσεις αιτούντων προς έκδοση, εκ των οποίων εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα περίπου αφορούν αιτούντες από τις πέντε εθνικότητες της ως άνω υπουργικής απόφασης, δηλαδή περί τους 50.000 αιτούντες έιναι από τις εθνικότητες της υπουργικής απόφασης. Ακόμα και να θεωρηθεί ότι είναι λιγότεροι λόγω έκδοσης αποφάσεων από τον δεκέμβριο 2020 μέχρι τις 7 Ιουνίου που εκδόθηκε η ως άνω υπουργική απόφαση, εκτιμάται αναμένεται να κριθούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία ως απαράδεκτοι αρκετές δεκάδες χιλάιδες αιτούντες τους επόμενους μήνες. Γι’ αυτά η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αναφέρει ότι η συγκεκριμένη υπουργική απόφαση “εκθέτει χιλιάδες αιτούντες διεθνούς προστασίας στο κίνδυνο να βρεθούν σε κατάσταση νομικής αβεβαιότητας, ακραίας ένδειας, αποστέρησης του δικαιώματος πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και συνθηκών υποδοχής ή/και καθεστώς γενικευμένης κράτησης”. Δηλαδή επιβεβαιώνεται με τον χειρότερο για την Ελλάδα τρόπο η εφαρμογή της Κοινής δήλωσης Ευρωπαικής Ένωσης-Τουρκίας, αυτή τη φορά μονομερώς από την Ελλάδα αφού δεν υπάρχει πιθανότητα επιστροφών στην Τουρκάι στο ορατό μέλλον.
Όμως, αυτή η υπουργική απόφαση δεν αποτελεί μεμονωμένο φαινόμενο αλλά συνέχεια συγκεκριμένων και επαναλαμβανόμενων πολιτικών της σημερινής κυβέρνησης, οι οποίες περιορίζουν συστηματικά το δικαίωμα στη διεθνή προστασία στην Ελλάδα, τόσο σε διαδικαστικό όσο και σε ουσιαστικό επίπεδο και αποτελεί συνέχεια ανάλογων πολιτικών που άσκησαν,κυρίως οι κυβερνήσεις του Πα.Σο.Κ, της Νέας Δημοκρατίας αλλά και του Συ.Ριζ.Α. (κυρίως με τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας) κατά την τελευταία δεκαετία. Με βάση αυτές τις πολιτικές που τώρα εντείνονται με την παρούσα κυβέρνηση, η Ελλάδα έχει αναλάβει, στην πράξη, να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιδιώκει να αποτρέψει πάση θυσία τις εισόδους προσφύγων και μεταναστών και να εξωτερικεύσει τις υποχρεώσεις της για διεθνή προστασία είτε σε τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία και η Λιβύη είτε να περιορίσει τις ροές προσφύγων και μεταναστών στις χώρες πρώτης υποδοχής εντός της Ένωσης, όπως η Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα, προηγήθηκαν νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης το Νοέμβριο 2019 και το Μάιο 2020, οι οποίες, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, οδήγησαν σε «δυσχέρειες που δημιούργησε στην πρόσβαση σε διαδικασίες προστασίας, στη μείωση των διασφαλίσεων για τις ευάλωτες κατηγορίες, στη χρήση ταχέων και ειδικών διαδικασιών ασύλου εις βάρος διαδικαστικών δικαιωμάτων και την επιβολή νέων εμποδίων στην πρόσβαση σε αγορά εργασίας και εκπαίδευση», ενώ οι νομοθετικές προβλέψεις νομιμοποιούν «τη συστηματική χρήση κράτησης ατόμων υπό διαδικασίες επιστροφής, σε σαφή παραβίαση καθιερωμένων διεθνών και ευρωπαϊκών αρχών που απαιτούν τεκμήριο ελευθερίας και διερεύνηση διαθέσιμων, λιγότερο επεμβατικών εναλλακτικών λύσεων πριν την εξέταση της χρήσης κράτησης».
Επίσης τον Μάρτιο 2020, ανεστάλη συνολικά το δικαίωμα στις αιτήσεις διεθνούς προστασίας στη χώρα για ένα μήνα, ενώ η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ζήτησε την άμεση άρση της απόφασης αυτής, σημειώνοντας ότι «για την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος στο άσυλο απαραίτητη προϋπόθεση συνιστά η πρόσβαση στην επικράτεια της χώρας προορισμού, μέσω παροχής ασφαλών και νόμιμων διόδων, ενδεχομένως και μέσω της αποτελεσματικής και πραγματικής δυνατότητας πρόσβασης στις διαδικασίες διεθνούς προστασίας μέσω των διπλωματικών αρχών μιας χώρας στο εξωτερικό».Τέλος, έχει αναρτηθεί σε διαβούλευση νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης, που, σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, «στο ευρύτερο πλαίσιο της αυστηροποίησης των διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών, συμπαρασύρονται και διατάξεις που ρυθμίζουν ζητήματα μεταναστευτικής νομοθεσίας με αποτέλεσμα να δυσχεραίνονται οι σχετικές διαδικασίες αντί να απλοποιούνται με γνώμονα με τα κριτήρια του εξορθολογισμού και της αποδοτικότητας του συστήματος” ενώ «οι εξαιρετικά σύντομες προθεσμίες δημιουργούν αμφιβολίες τόσο ως προς την ποιότητα των διαδικασιών καθαυτών όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά τους».
[1] Πρόκειται για την υπ’ αριθμ. 42799/7-6-2021 κοινή υπουργική απόφαση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη και του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη.
[2] Βλ. Ενημερωτικό Σημείωμα Δεκεμβρίου 2020, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου 19 Ιανουαρίου 2021, διαθέσιμο στο: https://migration.gov.gr/etos-anaktisis-toy-elegchoy-tis-metanasteytikis-krisis-itan-to-2020/ , σ.12
[3] Syria Justice and Accountability Centre, Turkey continues to deport Syrians to Idlib, διαθέσιμο https://syriaaccountability.org/updates/2020/10/08/turkey-continues-to-deport-syrians-to-idlib-violating-international-law/
[4] Βλ δελτίο τύπου της Διεθνούς Αμνηστίας, Ελλάδα :η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα, https://www.amnesty.gr/news/articles/article/24450/ellada-i-toyrkia-den-einai-asfalis-gia-toystis-aitoyntesses-asylo
[5] Βλ. ενδεικτικά EASO, Syria Situation of returnees from abroad: Country of Origin Information, Ιούνιος 2021, διαθέσιμο στο: https://coi.easo.europa.eu/administration/easo/PLib/2021_06_EASO_Syria_Situation_returnees_from_abroad.pdf , σ. 12-13; AIDA, Country Report Turkey (May 2021 update), 31 Μαΐου 2021, διαθέσιμο στο: https://asylumineurope.org/wp-content/uploads/2021/05/AIDA-TR_2020update.pdf; DW, “Amnesty: Turkey forced Syrian refugees back into war zone”, 25 Οκτωβρίου 2019, διαθέσιμο στο: https://www.dw.com/en/amnesty-turkey-forced-syrian-refugees-back-into-war-zone/a-50978424 ; ECRE, “Human Rights Watch report: push backs of Syrian refugees by Turkey”, 30 Μαρτίου 2018, διαθέσιμο στο: https://www.ecre.org/human-rights-watch-report-push-backs-of-syrian-refugees-by-turkey/;
[6] AIDA, Country Report Turkey (May 2021 update), 31 Μαΐου 2021, διαθέσιμο στο: https://asylumineurope.org/wp-content/uploads/2021/05/AIDA-TR_2020update.pdf, σελίδα 15
[7] Ενημερωτικό Σημείωμα Δεκεμβρίου 2020, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου 19 Ιανουαρίου 2021, διαθέσιμο στο: https://migration.gov.gr/etos-anaktisis-toy-elegchoy-tis-metanasteytikis-krisis-itan-to-2020/ , σ.11
[8] ΕΕΔΑ: Παρατηρήσεις στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, 8 Ιουλίου 2021 https://nchr.gr/images/pdf/apofaseis/prosfuges_metanastes/GNCHR_YMA.pdf , σελ. 4.
[9] Βλ. νόμους 4636/2019 και 4686/2020.
[10] Δημόσια δήλωση της Διεθνούς Αμνηστίας- Ελλάδα: Ανησυχητικές εξελίξεις για αιτούντες άσυλο και ΜΚΟ,https://www.amnesty.gr/sites/default/files/amnesty_international_-_public_statement_on_the_new_asylum_law_4_may_2020_el.pdf 4 Μαΐου 2020
[11] Δήλωση ΕΕΔΑ: Επανεξέταση των πολιτικών ασύλου και μετανάστευσης και διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της ΕΕ, http://www.nchr.gr/images/pdf/nea_epikairothta/EEDA_Dilosi_Synora_Olomeleia.pdf , 5 Μαρτίου 2020
[12] ΕΕΔΑ: Παρατηρήσεις στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, 8 Ιουλίου 2021 https://nchr.gr/images/pdf/apofaseis/prosfuges_metanastes/GNCHR_YMA.pdf , σελ. 10-11.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου