Το ζήτημα των νεκρών του Πολυτεχνείου

Δύο ημέρες μετά την καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, o υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ της κυβέρνησης Μαρκεζίνη ανακοίνωσε ότι οι νεκροί ανέρχονταν σε 11. Οι επώνυμοι νεκροί των γεγονότων του Νοεμβρίου 1973.

Δύο ημέρες μετά την καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, o υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, Σπυρίδων Ζουρνατζής ανακοίνωσε σε συνέντευξη τύπου ότι οι νεκροί ανέρχονταν σε 11 και οι τραυματίες σε 138. Οι φήμες, όμως, έκαναν λόγο για 100, 200, ακόμη και 500 νεκρούς, ομαδικούς τάφους στο νεκροταφείο Ζωγράφου και αλλού, ενώ αναφέρονταν και σε συγκεκριμένα περιστατικά, όπως το θάνατο τουλάχιστον τριών ατόμων που συνεθλίβησαν από το άρμα μάχης που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, την εκτέλεση των εκφωνητών του ραδιοσταθμού και των τραυματιών που νοσηλεύονταν στο πρόχειρο ιατρείο.

Μετά τη Μεταπολίτευση και υπό την πίεση της κοινής γνώμης, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Αθηνών ανέθεσε στον εισαγγελέα πρωτοδικών Δημήτριο Τσεβά τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης «προς διακρίβωσιν τυχόν τελέσεως, αξιοποίνων πράξεων εξ αφορμής των περί το Πολυτεχνείον γνωστών αιματηρών εκδηλώσεων του Νοεμβρίου 1973» (5 Σεπτεμβρίου 1974).

Ενώπιόν του παρέλασαν δεκάδες μάρτυρες, οι οποίοι έδωσαν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα. Για το ζήτημα των νεκρών, ο δημοσιογράφος Γρηγόριος Παπαδάτος τού παρέδωσε στις 17 Νοεμβρίου 1974 ένα κατάλογο με 59 ονόματα, που ισχυριζόταν ότι αντιστοιχούσαν στον κατάλογο των ημερών εκείνων.

Ένας άλλος μάρτυρας, ο Παντελής Τσαγκουρνής, που υπηρετούσε στο Πεντάγωνο κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, κατέθεσε ότι άκουσε τον Ντερτιλή να λέει «ο μέχρι τότε αριθμός των νεκρών ήταν 423». Αργότερα και κατά τη διάρκεια της δίκης του Πολυτεχνείου ανασκεύασε την κατάθεσή του, λέγοντας ότι ο αριθμός 423 αναφερόταν σωρευτικά σε νεκρούς και τραυματίες.

Ένας τρίτος μάρτυρας, ο πρώην πράκτορας της ΚΥΠ Δημήτριος Πίμπας, αναφέρθηκε σε «450 νεκρούς και ομαδικούς τάφους». Η αναφορά του για ομαδικούς τάφους έδωσε την αφορμή στον τότε δήμαρχο Ζωγράφου, Δημήτρη Μπέη, να προτείνει την ανασκαφή της βορειοανατολικής πλευράς του νεκροταφείου, προκειμένου να ανακαλυφθούν οι νεκροί του Πολυτεχνείου. Δεν υπάρχουν πληροφορίες αν έγινε όντως ανασκαφή. Ο μάρτυρας αυτός, πάντως, βρέθηκε αργότερα κατηγορούμενος για εμπλοκή του στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Στο πόρισμα της προκαταρκτικής εξέτασης, που κατέθεσε στις 14 Οκτωβρίου 1974 στον προϊστάμενό του, ο εισαγγελέας Τσεβάς εκτιμούσε ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να φθάνει τους 34 (18 επώνυμους και 16 ανώνυμους) και οι τραυματίες τους 1.103. Κατά τη διάρκεια της δίκης για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου (16 Οκτωβρίου - 31 Δεκεμβρίου 1975) τεκμηριώθηκαν 24 θάνατοι.

Χρόνια αργότερα (2002-2003), ο ιστορικός Λεωνίδας Καλλιβρετάκης (που συμμετείχε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου ως φοιτητής της Φιλοσοφικής), πραγματοποίησε τη δική του έρευνα, υπό την αιγίδα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών όπου εργάζεται, και συνέταξε ένα κατάλογο, στον οποίο περιλαμβάνονται 24 επώνυμοι νεκροί, ενώ για 16 ανώνυμους νεκρούς η έρευνα συνεχίζεται για την ταυτοποίησή τους.

Περισσότερα εδώ