Κύκλες

 Ηπειρώτικο χορευτικό έθιμο, που χάνεται στα βάθη των αιώνων κι έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Οι «Κύκλες» είναι ένα ηπειρώτικο χορευτικό έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και τηρείται ευλαβικά κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου, ημέρα της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού στο χωριό Βαπτιστής και στις 9 Σεπτεμβρίου, την επομένη του εορτασμού του Γενεθλίου της Θεοτόκου, στο χωριό Χουλιαράδες, οπότε ολοκληρώνεται το διήμερο πανηγύρι του χωριού.

Βαπτιστής (πρώην Γκούρα) και Χουλιαράδες είναι δύο από τα επτά Χουλιαροχώρια, στα Βόρεια Τζουμέρκα, τα οποία παλαιότερα έβγαζαν εξαιρετικούς κτίστες. Το έθιμο, που έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, σηματοδοτεί την τελευταία μέρα των πανηγυριών και είναι μία ημέρα χαράς για τους κατοίκους των περιοχών και παλαιότερα κατάλληλη για προξενιά, γάμους βαφτίσια, αρραβώνες.

Οι «Κύκλες» είναι ένας παραδοσιακός κυκλικός χορός με συγκεκριμένο τελετουργικό. Ξεκινάει με το σούρουπο και τελειώνει τη νύχτα, με διάρκεια πάνω από τρεις ώρες. Στο χορό δεν υπάρχουν μουσικά όργανα. Μπροστάρης πάντα είναι ο παπάς του χωριού. Εκείνος σέρνει τον χορό και παίρνει τα παραγγέλματα από τους χορευτές, δηλαδή να κάνει τα σπασίματα, τις «κύκλες», για να καταλήξει στο τέλος να κερδίσει τις εντυπώσεις και να τον θυμούνται οι επισκέπτες.

Σύμφωνα με το τελετουργικό του χορού, τον παπά ακολουθούν οι Αρχές, οι γεροντότεροι, οι νεότεροι, τα παιδιά και στη συνέχεια η γυναίκες. Η διάταξη θυμίζει τον χορό των Σπαρτιατών, που ξεκινούσαν το χορό οι γεροντότεροι και ακολουθούσαν οι νεότεροι. Τους στίχους τραγουδούν οι άνδρες και επαναλαμβάνουν οι γυναίκες. Όλοι πιάνονται μπράτσο με μπράτσο, ο χορός ξεκινάει με το δεξί κι έχει μία ρυθμική κίνηση.

Παράλληλα με τους χορευτές υπάρχουν και οι «κεραστάδες». Είναι νέοι από την αδελφότητα, που κερνούν λουκούμια, νερό και τσίπουρο, καθώς το έχουν ανάγκη όσοι χορεύουν τραγουδώντας.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι ρίζες του έρχονται από την Τουρκοκρατία, ενώ κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι από τα αρχαία χρόνια. Οι στίχοι του τραγουδιού διαμορφώθηκαν ανάλογα με τις συνθήκες και τα δεδομένα της κάθε εποχής, ενώ διεσώθησαν από γενιά σε γενιά. Σε πολλά σημεία έχουν και αλληγορικές έννοιες, ανάλογα με τα ζητούμενα και τις ανάγκες των περασμένων χρόνων.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/1231