Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος

Διάρκεσε περίπου δύο χρόνια (8 Φεβρουαρίου 1904 - 5 Σεπτεμβρίου 1905), με νικήτρια τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, τόσο στο στρατιωτικό, όσο και στο διπλωματικό επίπεδο...

Η πρώτη μεγάλη στρατιωτική σύρραξη του 20ου αιώνα ανάμεσα στην τσαρική Ρωσία και την ταχέως ανερχόμενη γεωπολιτικά αυτοκρατορική Ιαπωνία. Διάρκεσε δύο περίπου χρόνια (8 Φεβρουαρίου 1904 - 5 Σεπτεμβρίου 1905), με νικήτρια τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, τόσο στο στρατιωτικό, όσο και στο διπλωματικό επίπεδο.

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Ρωσία, επωφελούμενη από την κατάρρευση της Κίνας, επεκτείνεται προς τη Μαντζουρία (βορειονατολική Κίνα), όπου φθάνει και μία γραμμή του Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου. Το λιμάνι του Πορτ Άρθουρ είναι κομβικής σημασίας για τους Ρώσους, καθώς αντιπροσωπεύει μία διέξοδο στον Ειρηνικό Ωκεανό, πάντα ανοιχτή στους πάγους.

Η σύγκρουση με την αποικιακή Ρωσία αποτελεί για την Ιαπωνία από το 1870 και εφεξής την αφετηρία μιας διαδικασίας εκσυγχρονισμού μετά την αποκατάσταση της εξουσίας του φωτισμένου αυτοκράτορα Μεϊτζί και τη διάλυση των ιαπώνων πολέμαρχων, των γνωστών Σογκούν. Βασισμένο σ’ ένα δυτικότροπο και αυταρχικό εκσυγχρονισμό, στηριγμένο στη γερμανική εμπειρία, το ιαπωνικό κράτος ρίχνει το βάρος στην ισχυροποίηση του στρατού, ενέργεια που δοκιμάζεται πρώτα με την εισβολή στην Κορεατική χερσόνησο το 1896.

Η υποβόσκουσα σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ιαπωνίας για τον έλεγχο των βορείων περιοχών της Κίνας οξύνεται σταδιακά και κορυφώνεται στις 8 Φεβρουαρίου 1904, όταν οι Ιάπωνες επιτίθενται ξαφνικά με τον σύγχρονο πολεμικό τους στόλο στο λιμάνι Πορτ Άρθουρ, με τη δικαιολογία ότι η Ρωσία δεν έχει αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Μαντζουρία, όπως είχε συμφωνηθεί. Κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, η μακρά πολιορκία και η πτώση του Πορτ Άρθουρ (19 Αυγούστου 1904 - 2 Ιανουαρίου 1905), η αιματηρή μάχη του Μούκδεν (21 Φεβρουαρίου - 10 Μαρτίου 1905) και η κατατρόπωση του ρωσικού στόλου της Βαλτικής στην Τσουσίμα (27-28 Μαΐου 1905) αποτελούν θριάμβους των ιαπωνικών στρατιωτικών δυνάμεων, που συγκλονίζουν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, η οποία βλέπει για πρώτη φορά στη σύγχρονη εποχή μία ασιατική δύναμη να κατατροπώνει μία ευρωπαϊκή αποικιακή και ιμπεριαλιστική δύναμη.

H υπογραφή της συνθήκης του Πόρτσμουθ

Μετά τις αλλεπάλληλες ήττες του στρατού του και την αναταραχή στο εσωτερικό της Ρωσίας (Φεβρουαριανή Επανάσταση), ο τσάρος Νικόλαος Β' αναγκάζεται να διαπραγματευτεί τη σύναψη ειρήνης, με τη μεσολάβηση του αμερικανού προέδρου Θίοντορ Ρούζβελτ. Με την ειρήνη του Πόρτσμουθ, που συνομολογήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1905, στην ομώνυμη πόλη της πολιτείας Νιου Χαμσάιρ των ΗΠΑ, η Ρωσία αναγνώρισε τα ιαπωνικά συμφέροντα στην Κορέα, παραχώρησε στην Ιαπωνία τη μισή νήσο Σαχαλίνη, τη χερσόνησο Λιάο-τουνγκ (Πορτ Άρθουρ) και το νότιο τμήμα των μαντζουριανών σιδηροδρόμων.

Οι απώλειες των εμπολέμων ήταν για τους μεν Ρώσους 70.000 νεκροί (52.000 στα πεδία των μαχών και 18.000 από αρρώστιες), 146.000 τραυματίες και 74.000 αιχμάλωτοι και για τους δε Ιάπωνες 85.000 νεκροί (47.000 στα πεδία των μαχών και 28.000 από αρρώστιες). Το τέλος του πολέμου ανάγκασε τη Ρωσία να εγκαταλείψει την επεκτατική πολιτική της στην Άπω Ανατολή, ενώ ανέδειξε σε παγκόσμια δύναμη την Ιαπωνία.

Ελλάδα και Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος

• Η ελληνική κοινή γνώμη από την αρχή του πολέμου είχε ταχθεί στο πλευρό των ομόθρησκων και ομόδοξων Ρώσων, ίσως λόγω και της καταγωγής της βασίλισσας Όλγας. Παρακολουθούσε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εξέλιξη του πολέμου μέσα από τις στήλες των εφημερίδων της εποχής, που αφιέρωσαν αρκετό χώρο στην κάλυψή του. Μία εφημερίδα, μάλιστα, «Οι Καιροί» του Πέτρου Κανελλίδη, δεν δίστασε να προχωρήσει και σε υποδείξεις προς τον ρώσο αρχιστράτηγο Αλεξέι Κουροπάτκιν με άρθρο του εκδότη της που έφερε τον τίτλο «Δεξιώτερα, Κουροπάτκιν!». Από τότε, η έκφραση αυτή έγινε παροιμιώδης και χρησιμοποιείται για κάποιον που γράφει ή ομιλεί για πράγματα που δεν γνωρίζει.
• Την 1η Φεβρουαρίου 1904 στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών τελέσθηκε δοξολογία με πρωτοβουλία του δημάρχου Αθηναίων, Σπυρίδωνος Μερκούρη, για τη νίκη ρωσικών όπλων στην Άπω Ανατολή.
• Η αποφασιστικότητα και η ταχύτητα των Ιαπώνων στα πολεμικά μέτωπα γοήτευαν πολλούς Έλληνες εκείνη την περίοδο. Μιά ομάδα μεταρρυθμιστών βουλευτών του Ελληνικού Κοινοβουλίου ονομάστηκαν από τον εκδότη Βλάσση Γαβριηλίδη «Ιάπωνες».

Κατάλογος μαχών του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου

Ονομασία μάχης	Ημερομηνία	Έκβαση
Ναυμαχία του Πορτ Άρθουρ	8 Φεβρουαρίου 1904	Χωρίς αποτέλεσμα
Ναυμαχία του Κόλπου Τσεμούλπο	9 Φεβρουαρίου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Ποταμού Γιαλού	30 Απριλίου – 1 Μαΐου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Νανσάν	25 – 6 Μαΐου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Τελίσου	14 – 15 Ιουνίου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Μοτιέν	17 Ιουλίου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Τα-Σιχ-Τσιάο	24 Ιουλίου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Χσιμουτσένγκ	31 Ιουλίου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Ναυμαχία της Κίτρινης Θάλασσας	10 Αυγούστου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Ναυμαχία του Ουλσάν	14 Αυγούστου 1904	Ιαπωνική Νίκη
Πολιορκία και Πτώση του Πορτ Άρθουρ	19 Αυγούστου 1904 – 2 Ιανουαρίου 1905	Ιαπωνική Νίκη
Μάχη του Λιαογιάνγκ	25 Αυγούστου – 3 Σεπτεμβρίου 1904	Χωρίς Αποτέλεσμα
Μάχη του Σάχο	5 – 17 Σεπτεμβρίου 1904	Χωρίς Αποτέλεσμα
Μάχη του Σαντέπου	26 – 27 Ιανουαρίου 1905	Χωρίς Αποτέλεσμα
Μάχη του Μούκδεν	21 Φεβρουαρίου – 10 Μαρτίου 1905	Ιαπωνική Νίκη
Ναυμαχία της Τσουσίμα	27 – 28 Μαΐου 1905	Ιαπωνική Νίκη

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/822