Ημέρα απόλυτου πένθους για ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο είναι φυσικά η Μεγάλη Παρασκευή, η οποία χαρακτηρίζεται κανονικά από 24ωρη αργία και νηστεία.
Σημειώνουμε ότι οι τέσσερις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας προετοιμάζουν τους πιστούς πνευματικά για το θείο δράμα, με τις Ακολουθίες να ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».
Τι γιορτάζουμε τη Μεγάλη Παρασκευή
Φθάνοντας στην κορύφωση του θείου δράματος, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Παρασκευής πραγματοποιείται η «Ακολουθία των Παθών», η οποία μας θυμίζει και μας καλεί όλους να μετέχουμε στα Πάθη του Ιησού, δηλαδή:
- Τα πτυσίματα
- Τα μαστιγώματα
- Τις κοροϊδίες
- Τους εξευτιλισμούς
- Τα χτυπήματα
- Το αγκάθινο στεφάνι
- Τη Σταύρωση
- Τον θάνατο
Κατά τη διάρκεια της ημέρας αυτής, λοιπόν, γίνεται η ανάγνωση αποσπασμάτων από τα 12 Ευαγγέλια, τα οποία περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού.
Έτσι, το πρωί λαμβάνουν χώρα οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών, οπότε και ψάλλεται το μοιρολόι της Παναγίας, την ίδια στιγμή που οι πιστοί προσκυνούν και αποτείνουν φόρο τιμής στον σταυρωθέντα.
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας τελείται ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου, όπου ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο, ενώ πραγματοποιείται και ο στολισμός του επιταφίου. Στη συνέχεια, στο Ιερό Κουβούκλιο τοποθετείται ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Ιησούς, νεκρός.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, τελείται η περιφορά του επιταφίου, καθώς ψάλλεται ο επιτάφιος θρήνος, δηλαδή Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Η συγκεκριμένη υμνολογία σχετίζεται με την ταφή του Κυρίου από τους Ιωσήφ και Νικόδημο και την κάθοδο της ψυχής Του στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη.
Τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής
Τη Μεγάλη Παρασκευή, η Ακολουθία χωρίζεται σε «Εγκώμια», σε τρεις στάσεις δηλαδή από μικρά τροπάρια τα οποία είναι και γνωστά ακόμα και σε όσους είναι χριστιανοί «κατά παράδοση».
Ο λόγος, φυσικά για τα: «Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ», «Αἱ γενεαὶ πᾶσαι» και «Ὢ γλυκύ μου ἔαρ». Μόλις τα Εγκώμια ολοκληρωθούν, ακολουθεί η περιφορά του επιταφίου.
Η Ειρήνη Παπά έψαλε το εγκώμιο «Ὢ γλυκύ μου ἔαρ », σε μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου, το οποίο και περιλαμβάνεται στον δίσκο «Ραψωδίες», που κυκλοφόρησε το 1987 (πηγή).
Ἔῤῥαναν τὸν τάφον, αἱ μυροφόροι μύρα, λίαν πρωῒ ἐλθοῦσαι. Θρῆνον συνεκίνει, ἡ πάναγνός σου μήτηρ, σοῦ Λόγε νεκρωθέντος. Ἀνέκραζεν ἡ κόρη, θερμῶς δακρυῤῥοοῦσα, τὰ σπλάγχνα κεντουμένη. Ὢ γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, ποῦ ἔδυ σου τὸ κάλλος; Αἱ γενεαί πᾶσαι, ὕμνον τῇ ταφῇ σου, δοξάζουσι, καλέ μου. Ὢ γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, ποῦ ἔδυ σου τὸ κάλλος;
