Τα ακούσματα της προέρχονταν απ’ όλο το μουσικό φάσμα, δηλαδή από έντεχνα λαϊκά μέχρι όπερα, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να μπορεί, με απίστευτη ευκολία, να ελίσσεται φωνητικά σε όλα τα είδη.
Η Σοφία πάντα τραγουδούσε, με σκοπό να μοιράζεται τη χαρά της μουσικής με την οικογένεια και τους φίλους της. Λίγο αργότερα, μόνη της αποφάσισε να σπουδάσει και έτσι ξεκίνησε, στο ωδείο Χανίων, μαθήματα φωνητικής, θεωρητικών και πιάνου, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριάς της, Δέσποινας Δρακάκη. Παράλληλα, λάμβανε μέρος σε εκδηλώσεις κυρίως του ωδείου, αλλά πραγματοποιούσε και εμφανίσεις σε επιλεγμένους χώρους της πόλης της, πάντα με πολύ μεγάλη επιτυχία.
Τον Ιούνιο του 2013, μετά από παρότρυνση του φίλου και συνεργάτη της Γιάννη Γιαννακάκη, την άκουσε ο Στέφανος Κορκολής, ο οποίος, εκείνη την περίοδο, βρισκόταν στα Χανιά για συναυλία στήριξης του συλλόγου εθελοντικής προσφοράς "Ορίζοντας".
Ο συνθέτης, μετά την ακρόαση, εξεπλάγη από την ωριμότητα, την έκταση και τη μοναδική σε χρώμα φωνή της και άμεσα, σε συνεργασία με την στιχουργό Ρεβέκκα Ρούσση, προχώρησαν στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου CD, με τη δισκογραφική εταιρεία PANIK PLATINUM.
Ήδη, το πρώτο τραγούδι της Σοφίας "μετράει" συνολικά πάνω από 200.000 ακροάσεις στο YouTube και έχει γίνει επιτυχία σε ραδιόφωνα, με απαιτητικούς ακροατές, όπως στο ραδιοφωνικό σταθμό “Μελωδία”, “Μέντα”, “Δίεση”, “Ελληνικός” κλπ.
Επίσης, η Σοφία, σε συνεργασία με τον Στέφανο Κορκολή, έχει πραγματοποιήσει πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αποσπώντας παντού εξαιρετικές κριτικές, με αποκορύφωμα το κονσέρτο στην Ακαδημία ΣΟΠΕΝ της Βαρσοβίας.
Στις 27-8-2014, η Σοφία μαζί με τον Στέφανο εγκαινίασαν στη Μαρίνα Λεμεσού της Κύπρου, τον νεοσύστατο θεσμό «Αrt in the square», μπροστά σε πολυπληθές κοινό, ενώ στις 13-9-2014, η Σοφία τραγούδησε ντουέτο με τον διεθνούς φήμης τενόρο Μάριο Φραγκούλη και τον Στέφανο Κορκολή στο πιάνο, στο φιλανθρωπικό Ρωσικό-Κυπριακό γκαλά, που πραγματοποιήθηκε στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου της Κύπρου, ενώπιον του Προέδρου και της κυρίας Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, εμφανίστηκε στο αρχαίο θέατρο Κούριο στην Κύπρο.
Η Σοφία το διάστημα 2014-2015, κυκλοφόρησε άλλα δυο singles, τα οποία γνώρισαν πολύ
Επίσης, έχει πραγματοποιήσει πολλές συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, κυρίως ρεσιτάλ για πιάνο και φωνή. Μάλιστα σε κάποια από αυτά, την συνόδευσε στο πιάνο, ο μεγάλος μας συνθέτης Γιάννης Σπανός, ενώ έχει συνεργαστεί επί σκηνής με σπουδαίους συνθέτες, όπως ο τεράστιος Μίμης Πλέσσας.
Σίγουρα πάντως κορυφαίος σταθμός για την τόσο μικρή σε διάρκεια, αλλά και τόσο συμπυκνωμένη πορεία της, αποτελεί ο δίσκος, που κυκλοφόρησε, στον οποίο ερμηνεύει τα λυρικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, με τον Στέφανο Κορκολή στο πιάνο.
Ο μέγιστος συνθέτης ακούγοντας τη φωνή της Σοφίας, εξεπλάγη και ενθουσιάστηκε από την ωριμότητα και το σπάνιο ηχόχρωμα της φωνής της, παρά το νεαρό της ηλικίας της, κάτι που μάλιστα το κοινοποίησε εγγράφως.
Ο δίσκος, από τις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας του, απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, στον τύπο αλλά και προσωπικές, όπως αυτή της Μαρίας Φαραντούρη, η οποία χαρακτήρισε τη φωνή της Σοφίας, ως το τέλειο μουσικό όργανο.
Στις 17/10/2015, πραγματοποιήθηκε εμφάνιση της Σοφίας Μανουσάκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσία του Μίκη Θεοδωράκη, όπου και της απονεμήθηκε ο πρώτος της χρυσός δίσκος για τον δίσκο “ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ”, όπου ερμηνεύει έργα του μεγάλου μουσουργού.
Ήδη η συγκεκριμένη συναυλία με τίτλο “Συνάντηση” έχει ταξιδέψει σε πολλές πόλεις ανά την Ελλάδα σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Όλες οι συναυλίες ήταν sold out και σε κάποιες περιπτώσεις έγιναν και επαναληπτικές λόγω της υπερβολικής προσέλευσης του κόσμου.
Οι κριτικές παντού ήταν διθυραμβικές. Από πολλούς η «Συνάντηση» του Μίκη Θεοδωράκη, του Στεφάνου Κορκολή και της Σοφίας Μανουσάκη θεωρείται ως η επιτυχία του χειμώνα.
Το Νοέμβριο του 2016, η «Συνάντηση» ταξίδεψε και στο Παρίσι και συγκεκριμένα στο θέατρο Αλάμπρα, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία από το Γαλλικό κοινό. Αμέσως μετά ακολούθησαν οι δύο sold out συναυλίες στον Ιανό, όπου και έγινε η παρουσίαση του καινούριου διπλού CD με τίτλο «ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΙ», που, χάρισε στη Σοφία το δεύτερο χρυσό της δίσκο, του οποίου η απονομή έγινε στον Ιανό, στις 16-1-2017 και περιέχει, σε πρώτη πανελλαδική κυκλοφορία τον κύκλο τραγουδιών «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική», σε ποίηση Δήμητρας Μαντά, καθώς και τους «Χαιρετισμούς», σε ποίηση των Γιάννη Θεοδωράκη, Αγγελικής Ελευθερίου και Μίκη Θεοδωράκη. Οι δύο αυτοί κύκλοι τραγουδιών ανήκουν στα «Προδομένα Έργα» του μεγάλου μας μουσουργού Μίκη Θεοδωράκη.
Τον Μάιο του 2017, κατόπιν επιθυμίας του Μίκη Θεοδωράκη, η Σοφία ερμήνευσε έργα του τελευταίου, στην Κολωνία, παρουσία του ίδιου του συνθέτη.
Την 1η Σεπτεμβρίου 2017, η Σοφία εμφανίστηκε για πρώτη φορά, στο θέατρο Ηρώδου Αττικού, στα πλαίσια φιλανθρωπικής συναυλίας για την ενίσχυση του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ», δίπλα στη Μαρία Φαραντούρη και τον Στέφανο Κορκολή, ερμηνεύοντας έργα του Μίκη Θεοδωράκη, παρουσία του τελευταίου, γνωρίζοντας την αποθέωση στο κατάμεστο με 5.000 θεατές Ηρώδειο.
Επίσης, για ακόμη μια φορά η Σοφία ως ερμηνεύτρια των έργων, που παρουσιάστηκαν από τον Στέφανο Κορκολή και τους συνεργάτες του, τον περασμένο Σεπτέμβρη, στα πλαίσια των “Καβαφείων 2017”, στην Όπερα του Καΐρου και στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, απέσπασε εκ νέου το θαυμασμό για το ταλέντο και την ωριμότητα, με την οποία ερμήνευσε τα μελοποιημένα ποιήματα του Κ.Π.Καβάφη.
Ο Στέφανος Κορκολής (Αθήνα, 12 Σεπτεμβρίου 1960) είναι Έλληνας συνθέτης, πιανίστας και ερμηνευτής.
Νεανικά χρόνια
Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στα Πατήσια. Θείος του ήταν ο Μίμης Πλέσσας, ενώ παππούς του ο Διονύσιος Κορκολής. Ο Κορκολής από την ηλικία των τεσσάρων χρονών είχε την ικανότητα να απομνημονεύει με μεγάλη ευκολία κομμάτια κλασικής μουσικής και να τα αναπαράγει στο πιάνο σχεδόν αυτούσια.
Σπουδές
Ξεκίνησε τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών υπό την καθοδήγηση της Μαρίκας Παπαϊωάννου και υπό τη διδασκαλία της Φοίβης Βάλληνδα, απ’ όπου απέκτησε το δίπλωμα πιάνου και αμέσως μετά ταξίδεψε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του –με υποτροφία του γαλλικού κράτους– δίπλα στην διεθνούς φήμης πιανίστα Ιβόν Λεφεμπίρ. Εκεί παρακολούθησε ταυτόχρονα μαθήματα σύνθεσης, ενορχήστρωσης, διεύθυνσης ορχήστρας και μουσικής κινηματογράφου, ενώ είχε τη χαρά και την τιμή να παρακολουθήσει σεμινάρια με τους σπουδαίους συνθέτες Πιερ Μπουλέζ και Άστορ Πιατσόλα, αλλά και με άλλους φημισμένους δασκάλους της μουσικής. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι γνώρισε τη διάσημη Αργεντινή πιανίστα Μάρτα Άργκεριτς, με την οποία τον ένωσαν δεσμοί φιλίας και αμοιβαίας καλλιτεχνικής εκτίμησης. Χάρη στη Μάρτα γνώρισε τον Βλαντίμιρ Χόροβιτς και κατά τη διάρκεια της σύντομης μαθητείας του δίπλα του, ο Στέφανος έμαθε για την πραγματική αξία της μουσικής, διδάχτηκε τεχνικές που μόνο ένας μουσικός αυτού του επιπέδου θα μπορούσε να του μεταγγίσει.
Στο μεταξύ ο Στέφανος ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Ωδείο του Παρισιού και στην École Normale de Μusique και επιπλέον κέρδισε το πρώτο βραβείο καλύτερης μουσικής σύνθεσης για σύγχρονο μπαλέτο στο Διεθνές Φεστιβάλ της Βαλ-ντε-Μαρν (Val-de-Marne).
Οικογένεια
Ο Στέφανος Κορκολής έχει παντρευτεί δύο φορές. Πρώτος γάμος ήταν με τη Βικτώρια Καϊματζόγλου από το 2002 μέχρι το 2007 όπου πήρανε διαζύγιο. Είναι σε δεύτερο γάμο με την Σβετλάνα Γκέιμαν από το 2012.
Επαγγελματική καριέρα
Ανήκει στο δυναμικό της Panik Entertainment Group, στο label της Panik Oxygen, από την οποία, το 2018, κυκλοφόρησε το δίσκο «Θα 'θελα αυτήν την μνήμη να την πω», με 21 συνθέσεις σε ποιήματα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη. Ο δίσκος, που απέσπασε εξαιρετικά σχόλια από κριτικούς και μελετητές του σπουδαίου Αλεξανδρινού ποιητή, έγινε χρυσός.
Υπόθεση του βίντεο με ανήλικη
Στις 2 και 5 Δεκεμβρίου του 1999, στις εκπομπές του δημοσιογράφου Μάκη Τριανταφυλλόπουλου «Κίτρινος Τύπος» και «Ζούγκλα», προβλήθηκε απόσπασμα βίντεο στο οποίο φαίνεται ο τραγουδιστής να συνευρίσκεται ερωτικά με νεαρή σε ηλικία γυναίκα. Ο δημοσιογράφος κατηγόρησε τον Στέφανο Κορκολή ότι είχε συνάψει ερωτική σχέση με 15χρονη ανήλικη και ότι έκανε μαζί της χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η υπόθεση πήρε μεγάλες διαστάσεις στην επικαιρότητα της εποχής. Ο τραγουδιστής δεν μηνύθηκε τελικά για αποπλάνηση της ανήλικης, ούτε για την δημιουργία του βίντεο εν αγνοία της, αλλά διώχθηκε για αδικήματα σχετικά με την κατοχή, διάθεση και χρήση ναρκωτικών κατηγορίες για τις οποίες αθωώθηκε. Ο ίδιος κατέθεσε μηνύσεις εναντίον του Τριανταφυλλόπουλου για δυσφήμιση.
Ο Νίκος Γκάτσος (Ασέα Αρκαδίας, 8 Δεκεμβρίου 1911 - Αθήνα, 12 Μαΐου 1992) ήταν σημαντικός Έλληνας ποιητής, μεταφραστής και στιχουργός.
Συνεργάστηκε με τον κορυφαίο Έλληνα συνθέτη Μάνο Χατζιδάκι. Το αρχείο του βρίσκεται, στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστήμιου Χάρβαρντ (Harvard) των ΗΠΑ.
Βιογραφία
Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας από τους αγρότες Γεώργιο Γκάτσο και Βασιλική Βασιλοπούλου. Σε ηλικία πέντε ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, ο οποίος, από τους πρώτους μετανάστες στην Αμερική, πέθανε στο πλοίο και τον πέταξαν στα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού.
Τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα και το Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έτσι, όταν το 1930 μετέβη στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (διέκοψε μετά το δεύτερο έτος), ήξερε αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι και παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.
Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του και άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931-32) και «Ρυθμός» (1933). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά «Μακεδονικές Ημέρες», «Ρυθμός» και «Τα Νέα Γράμματα» (για τον Κωστή Μπαστιά, την Μυρτιώτισσα και τον Θράσο Καστανάκη αντίστοιχα), ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τα «Καλλιτεχνικά Νέα» και τα «Φιλολογικά Χρονικά». Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936. Συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.
Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943), η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με επίδραση στους νεότερους ποιητές, σημαδεύοντας την σύγχρονη ελληνική ποίηση. Έκτοτε δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περ. Ο Ταχυδρόμος), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Ο Γκάτσος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Αφορμή υπήρξε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Ίκαρος» το 1945, και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» το 1948. Μετέφρασε δύο ακόμη θεατρικά έργα του Λόρκα, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (1954) και «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα» (1959), και όλα μαζί με τις μεταφράσεις των ποιημάτων «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» και «Παραλογή του μισούπνου» από το 1990 και μετά εκδίδονται συγκεντρωμένα στον τόμο: Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Θέατρο και ποίηση», απόδοση Νίκου Γκάτσου. Μετέφρασε, επίσης, επτά μονόπρακτα του Τεννεσσή Ουίλλιαμς (1955-59), τη «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα (1959), τον «Ιώβ» του Άρτσιμπαλντ Μακ Λης (1959), τον «Πατέρα» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ (1962), το «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα« του Ευγένιου Ο΄Νηλ (1965) και άλλα που εκδίδονται σταδιακά από τις Εκδόσεις Πατάκη. Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.,
Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού. Έφερε την ποίηση στον στίχο και κατάφερε να δώσει, κυρίως μέσω της συνεργασίας του με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον κανόνα του ποιητικού τραγουδιού. Συνεργάστηκε, επίσης, με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Χριστόδουλο Χάλαρη, καθώς και με νεώτερους συνθέτες. Γράφοντας συνήθως πάνω στη μελωδία, με πρώτο το «Χάρτινο το φεγγαράκι», μίλησαν στις καρδιές του κόσμου πολλά μεμονωμένα τραγούδια του, καθώς κυκλοφορούσαν σε δισκάκια 45 στροφών, αλλά και ως αυτούσιοι κύκλοι όπως η «Μυθολογία» (1965), το «Ένα μεσημέρι» (1966), η «Επιστροφή» (1970), το «Σπίτι μου σπιτάκι μου» (1972), οι «Δροσουλίτες» 1975, η «Αθανασία» (1976), «Τα παράλογα» (1976), το «Ρεμπέτικο» (1983), ο Χειμωνιάτικος ήλιος, οι Μύθοι μιας γυναίκας, η Σκοτεινή μητέρα, η «Ενδεκάτη εντολή» (1985) ή οι «Αντικατοπτρισμοί» (1993). Το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο «Όλα τα τραγούδια» (εκδ. Πατάκη, 1999).
Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.
Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Ετάφη στη γενέτειρά του, Ασέα Αρκαδίας.
Εργογραφία
Ποίηση
| « | Νὰ βρεῖς μίαν ἄλλη θάλασσα μίαν ἄλλη ἁπαλοσύνη Νὰ πιάσεις ἀπὸ τὰ λουριὰ τοῦ Ἀχιλλέα τ᾿ ἄλογα Ἀντὶ νὰ κάθεσαι βουβὴ τὸν ποταμὸ νὰ μαλώνεις. | » |
| — Νίκος Γκάτσος: Αμοργός (1943) | ||
- Αμοργός (ποίημα) (1943). Η μοναδική ποιητική σύνθεση που εξέδωσε ο Γκάτσος. Η δεύτερη έκδοσή της (1963) στον Ίκαρο. Στην 3η έκδοση (1969) προστίθενται τα ποιήματα «Ο Ιππότης και ο Θάνατος (1513)» και «Ελεγείο», που είχαν πρωτοδημοσιευθεί σε περιοδικά το 1947 και το 1946 αντιστοίχως. Νέα έκδοση, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2000.
- Φύσα Αεράκι Φύσα Με Μη Χαμηλώνεις Ίσαμε (Ίκαρος, 1992). Ευρύτατη συλλογή τραγουδιών του Νίκου Γκάτσου, την οποία είχε καταρτίσει ο ίδιος. Περιλαμβάνονται και αρκετά ανέκδοτα τραγούδια ή κύκλοι τραγουδιών του.
- Δάνεισε τα Μετάξια στον Άνεμο (Ίκαρος, 1994). Μετά τον θάνατο του ποιητή βρέθηκαν σ' ένα φάκελο «λιγοστά ολοκληρωμένα ή ημιτελή ποιήματα, που προηγήθηκαν της Αμοργού και που, τρόπον τινά, αποτελούν τον προάγγελό της», σημειώνει στον πρόλογό του ο επιμελητής της έκδοσης Ευγένιος Αρανίτσης, ο οποίος έκανε και την επιλογή των «καταλοίπων» που περιλαμβάνονται στο βιβλίο.
- Τα προ της «Αμοργού» ποιήματα (1931-1933) Αρχειοθετήθηκε 2013-06-17 στο Wayback Machine.
- Το ελεγείο (1946)
- Το τραγούδι του παλιού καιρού (1963)
Στίχοι
Όλα τα τραγούδια [συγκεντρωτική έκδοση των στίχων του], εκδ. «Πατάκης», Αθήνα 1999.
Μεταφράσεις
- Μεταφράσεις για τον Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» του Κ. Κουν: 1. Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ματωμένος γάμος. Πρεμιέρα: 8 Απριλίου 1948. 2. Τεννεσή Ουίλιαμς, Μίλα μου σαν τη βροχή — Χαιρετισμούς από την Μπέρτα — Προς κατεδάφισην — Εικοσιεφτά βαγόνια βαμβάκι — Μην κλαις μωρό του Ρούνυ. Πρεμιέρα: 16 Νοεμβρίου 1955. 3. Τεννεσή Ουίλιαμς, Η λαίδη με το οικόσημο. Πρεμιέρα: 8 Ιανουαρίου 1957. 4. Γκράχαμ Γκρην, Λίβινγκ ρουμ. Πρεμιέρα: 2 Μαΐου 1957. 5. Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα. Πρεμιέρα: 3 Μαρτίου 1959. 6. Τεννεσή Ουίλιαμς, Το μεγάλο αντίο. Πρεμιέρα: 8 Απριλίου 1959. 7. Ζαν Ζενέ, Υψηλή εποπτεία. Πρεμιέρα: 15 Μαΐου 1959. 8. Άρτσιμπαλντ Μακ Λης, Ιώβ. Πρεμιέρα: 1 Δεκεμβρίου 1959.
- Μεταφράσεις για το Εθνικό Θέατρο: 1. Τζέιμς Μπράιντυ, Δάφνη Λωρεόλα. Σκηνοθεσία: Κωστής Μιχαηλίδης. Πρεμιέρα: 31 Ιανουαρίου 1951. 2. Κρίστοφερ Φράι, Το σκοτάδι είναι αρκετά φωτερό. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής. Πρεμιέρα: 7 Νοεμβρίου 1957. 3. Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Ο πατέρας. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής. Πρεμιέρα: 8 Φεβρουαρίου 1962. 4. Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής. Πρεμιέρα: 14 Δεκεμβρίου 1962. 5. Ευγένιος Ο’ Νηλ, Ταξίδι μακριάς μέρας μέσα στη νύχτα. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής. Πρεμιέρα: 26 Μαρτίου 1965. 7. Μπεν Τζόνσον, Νέα απ' τον κόσμο που ανακαλύφθηκε στο φεγγάρι — Ο θρίαμβος του έρωτα στην Καλλίπολη — Όμπερον. Σκηνοθεσία: Γιώργος Χριστοδουλάκης. Πρεμιέρα: 30 Νοεμβρίου 1978. (Ο Νίκος Γκάτσος, στο πρόγραμμα της ενιαίας παράσταση των έργων του Τζόνσον —με τίτλο «Μάσκες»— παρουσιάζεται μόνο ως στιχουργός των τραγουδιών, όπως παρατηρεί ο Στάθης Δρομάζος, σε κριτική του για την παράσταση, στην εφ. Η Καθημερινή, 14 Δεκεμβρίου 1978.]
- Μεταφράσεις για τον Θίασο Μάνου Κατράκη & Λάμπρου Κωνσταντάρα (Lesley Storm, Μαύρη δαντέλα, θεατρική σεζόν 1954 - 1955), το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη (Lope de Vega, Φουέντε Οβεχούνα, θερινή θεατρική σεζόν 1959), τον Θίασο Δημήτρη Μυράτ & Βούλας Ζουμπουλάκη (Ρακίνας, Εσθήρ, –μόνο τα χορικά– θεατρική σεζόν 1968 - 1969) και τον Θίασο Αλέξη Μινωτή & Κατίνας Παξινού (Seán O'Casey, Η Ήρα και το παγώνι, θεατρική σεζόν 1969 - 1970)
Δισκογραφία
- 1958: «Χάρτινο Το Φεγγαράκι». Δίσκος 45 στροφών. Μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Νάνα Μούσχουρη. Το τραγούδι γράφτηκε για τις ανάγκες του έργου του Τένεσι Ουίλιαμς «Λεωφορείον Ο Πόθος» από το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» του Καρόλου Κουν, κατά τη χρονική περίοδο 1948-1949. Στο θέατρο το ερμήνευε η Μελίνα Μερκούρη.
- 1958: «Έλα Πάρε Μου Τη Λύπη». Δίσκος 45 στροφών. Μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Νάνα Μούσχουρη.
- 1960: «Ελλάς, η Χώρα των Ονείρων» (Fontana 680241 & 6484001 LP-CD). Τραγούδια του ομώνυμου γερμανικού ντοκιμαντέρ του Wolfgang Mueller-Sehn, μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου από το ποίημα «Αμοργός», τραγούδι Νάνα Μούσχουρη.
- 1960: «Μυρτιά». Δίσκος 45 στροφών, όπου περιλαμβάνεται το ομώνυμο τραγούδι και το Αν Θυμηθείς Τ' Όνειρό Μου. Μουσική Μίκη Θεοδωράκη, στίχοι Νίκου Γκάτσου (υπό το ψευδώνυμο Β. Καρδής), τραγούδι Γιοβάννα.
- 1960: «Αρχιπέλαγος». Μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Περιλαμβάνονται σε στίχους Νίκου Γκάτσου το Είχα Φυτέψει Μια Καρδιά με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τα Αν Θυμηθείς Τ' Όνειρό Μου, Μυρτιά και Σε Πότισα Ροδόσταμο με τη Μαίρη Λίντα.
- 1964: «Πολιτεία Β΄». Μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Περιλαμβάνεται σε στίχους Νίκου Γκάτσου το τραγούδι Στράτα Τη Στράτα με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.
- 1961: «Κουρασμένο Παλικάρι». Δίσκος 45 στροφών. Μουσική Μάνου Χατζιδάκι, τραγούδι Νάνα Μούσχουρη. Το τραγούδι παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Γ' Φεστιβάλ Τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. (Ιούλιος 1961) και κέρδισε το δεύτερο βραβείο.
- 1962: «Οδός Ονείρων» (Columbia 70239 LP-CD), για την ομότιτλη θεατρική παράσταση του Μάνου Χατζιδάκι που παίχθηκε το καλοκαίρι του 1962. Η Ζωή Φυτούση στο Έφυγε το Τρένο με στίχους Νίκου Γκάτσου.
- 1962: «Aliki, My Love» (Fontana MGF 27523 LP). Μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι του Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Αλίκη Βουγιουκλάκη.
- 1962: «Το Τραγούδι της Σειρήνας» (Columbia SCDG 3255). Δίσκος 45 στροφών. Μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με την Μαίρη Λίντα.
- 1963: «America America». Μουσική και τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι για την ταινία Αμέρικα, Αμέρικα του Ελία Καζάν. Περιλαμβάνονται δύο τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου: Τ' Αστέρι Του Βοριά (Prologue, Finale) με τον Βασίλη Ριζιώτη και τον Γιώργο Ρωμανό και Τα Λουστράκια (Evil Thoughts) με χορωδία.
- 1965: «Ματωμένος Γάμος - Παραμύθι Χωρίς Όνομα» (Columbia SAXG107 & 70242 & 70957 LP-CD), μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Ματωμένος Γάμος, ποίημα του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, σε απόδοση στα ελληνικά του Νίκου Γκάτσου. Στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη στο Παραμύθι χωρίς όνομα. Με τον Λάκη Παππά.
- 1965: «Μυθολογία» (Columbia GCX112 & 70247 LP-CD), 12 λαϊκές μπαλάντες, γράφει το εξώφυλλο, με μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, στίχους του Νίκου Γκάτσου και τραγούδι ο Γιώργος Ρωμανός.
- 1965: «Πρώτη Εκτέλεση» (Columbia 33GSX 11). Μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Περιλαμβάνονται τρία τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου: Κάνε Τον Πόνο Σου Χαρά με τη Μαίρη Λίντα, Μια Παναγιά με τον Λάκη Παππά και Θαλασσοπούλια Μου με τη Μαίρη Λίντα.
- 1965: «Πάει ο καιρός» (Columbia SCDG 3583). Δίσκος 45 στροφών, μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
- 1965: «Στο Λαύριο Γίνεται Χορός» (Columbia SCDG-3693), σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.
- 1966: «Ένα Μεσημέρι» (Columbia SCXG21 & 70021 LP-CD), μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Βίκυ Μοσχολιού και Σταμάτης Κόκοτας.
- 1966: «Μαουτχάουζεν». Μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Περιλαμβάνονται τρία τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου: Στου Κόσμου Την Ανηφοριά, Το Εκκρεμές και Τ' Όνειρο Καπνός, με την Μαρία Φαραντούρη.
- 1968: «Κάποιο Καλοκαίρι» (Columbia SCXG3253 & GSX37 & 170424 LP-CD), μουσική του Δήμου Μούτση, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Σταμάτης Κόκοτας, Μαρία Δουράκη, Ελένη Ροδά, Γιώργος Χατζηαντωνίου.
- 1969: «Το Νέο Κύμα Τραγουδά Χατζιδάκι» (Lyra 3022 LP-CD), 12 τραγούδια του Χατζιδάκι με στίχους Νίκου Γκάτσου (7), Ιάκωβου Καμπανέλλη (3) και του συνθέτη (2). Τραγουδούν Πόπη Αστεριάδη, Γιώργος Ζωγράφος, Γιώργος Μούτσιος, Γιώργος Ρωμανός, Καίτη Χωματά και η Αρλέτα.
- 1969: «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» (Columbia 70042/3 LP-CD), μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Κώστας Πασχάλης, αφήγηση Μάνος Κατράκης.
- 1969: «Ένα Χαμόγελο» (Columbia SCXG3256 & 170424 LP), η μουσική του Δήμου Μούτση, οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου. Τραγουδούν ο Μπιθικώτσης, ο Κόκοτας και η Δήμητρα Γαλάνη.
- 1970: «Επιστροφή» (Columbia SAXG161 & SCXG61 & 70237 LP-CD), μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Δήμητρα Γαλάνη, Αλίκη Βουγιουκλάκη.
- 1971: «Η Μούσχουρη Τραγουδά Χατζιδάκι Νο 2» (Philips 6331029 LP-CD). Τα Κι Αν Διψάσεις Για Νερό, Τώρα Που Πας Στην Ξενιτιά και Αθήνα με στίχους Γκάτσου.
- 1971: «Της Γης το Χρυσάφι» (Columbia SAXG162 & 70238 LP-CD), μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Δήμητρα Γαλάνη και Μανώλης Μητσιάς.
- 1971: «Η Φάτνη» (Columbia SCXG66 & 70066 LP), ορατόριο του Σωκράτη Βενάρδου (1927-1983) σε ποίηση Νίκου Γκάτσου. Συμμετέχουν οι Δήμητρα Γαλάνη, Θεόδωρος Δημήτριεφ, Γιώργος Λαμπρόπουλος, Γιώργος Ξηροδήμος κ.α.
- 1972: «Σπίτι Μου Σπιτάκι Μου» (Columbia SCXG90 & 70090 LP), μουσική των Μάνου Χατζιδάκι, Σταύρου Ξαρχάκου και Λουκιανού Κηλαηδόνη, στίχοι Νίκου Γκάτσου. Με τη Νάνα Μούσχουρη.
- 1972: «Κόκκινη Κλωστή» (HMV CSDG56 & 70056 LP-CD), μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη με στίχους του Νίκου Γκάτσου. Με τους Δήμητρα Γαλάνη και Μανώλη Μητσιά.
- 1972: «Ο Μεγάλος Ερωτικός» (Νότος 3901 LP-CD), μουσική Μάνος Χατζιδάκις, τραγούδι Φλέρυ Νταντωνάκη και Δημήτρης Ψαριανός. Πέρα Στο Θολό Ποτάμι σε ελληνική απόδοση Νίκου Γκάτσου από το θεατρικό έργο του Λόρκα Περλιμπλίν και Μπελίσα.
- 1973: «Τα Τραγούδια της Αλίκης» (Lyra 3262 LP-CD), δίσκος της Βουγιουκλάκη. Τα μισά τραγούδια των Χατζιδάκι-Γκάτσου.
- 1974: «Νυν και Αεί» (Columbia 70146 LP-CD), μουσική Σταύρου Ξαρχάκου σε κείμενο Νίκου Γκάτσου. Τραγουδούν Νίκος Δημητράτος, Βίκυ Μοσχολιού και χορωδία.
- 1974: «Θαλασσινά Φεγγάρια» (Columbia SCXG219 & 70219 LP-CD), μουσική Μίκη Θεοδωράκη, στίχοι Νίκου Γκάτσου και τραγούδι από τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Βίκυ Μοσχολιού και Μαρία Φαραντούρη.
- 1974: «Τα Τραγούδια Του Δρόμου», σε μουσική Μάνου Λοΐζου. Περιλαμβάνει το Τραγούδι του Δρόμου με ερμηνευτή τον συνθέτη σε δεύτερη εκτέλεση (πρώτος το ερμήνευσε το 1962 ο Γιώργος Μούτσιος) σε στίχους του Λόρκα και ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά από τον Νίκο Γκάτσο.
- 1975: «Δροσουλίτες» (Columbia 70181 LP-CD), μουσική του Χριστόδουλου Χάλαρη, στίχοι Νίκου Γκάτσου. Με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Χρύσανθο Θεοδωρίδη.
- 1974: «Συλλογή» (Columbia SCXG124 & 70124 LP-CD), μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και Χριστόδουλου Χάλαρη, στίχοι Νίκου Γκάτσου και περιλαμβάνει τα πασίγνωστα τραγούδια ''Παλικάρι στα Σφακιά, Ήτανε μια φορά''. Τραγουδά ο Νίκος Ξυλούρης.
- 1976: «Τα Παράλογα» (Notos 3904 LP-CD), των Μάνου Χατζιδάκι και Νίκου Γκάτσου. Με τους Μαρία Φαραντούρη, Μελίνα Μερκούρη, Διονύση Σαββόπουλο, Ηλία Λιούγκο και Μίκη Θεοδωράκη.
- 1976: «Αθανασία» (Columbia 70248 LP-CD), των Χατζιδάκι-Γκάτσου με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Μανώλη Μητσιά.
- 1976: «Περίπατος» (Columbia 70805 LP), μουσική Λουκιανός Κηλαηδόνης, στίχοι Νίκος Γκάτσος, ερμηνεία Μανώλης Μητσιάς.
- 1977: «Οι Γειτονιές Του Φεγγαριού/Χωρίον Ο Πόθος» (Lyra 3905), μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Περιλαμβάνει τέσσερα τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, τα οποία ηχογραφήθηκαν το 1972 με την Φλέρυ Νταντωνάκη: Η Μικρή Ραλλού, Ήταν Καμάρι Της Αυγής, Με Την Ελλάδα Καραβοκύρη και Στου Διγενή Τα Κάστρα.
- 1979: «Το Δρομολόγιο» (Columbia 70969 LP-CD), μουσική Δήμος Μούτσης, στίχοι Νίκος Γκάτσος, τραγούδι Μανώλης Μητσιάς.
- 1980: «Μεθυσμένο Κορίτσι» (Lyra 3747 LP), δίσκος της Μαργαρίτας Ζορμπαλά με τραγούδια των Χατζιδάκι-Γκάτσου και Θεοδωράκη.
- 1982: «Η Ποίηση στο Τραγούδι Μας» (Columbia 71248/9 LP), ανθολογία τραγουδιών με στίχους Νίκου Γκάτσου.
- 1982: «Πορνογραφία» (Minos MSM460), μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Περιλαμβάνονται σε στίχους Νίκου Γκάτσου τα τραγούδια Η Παναγία Των Πατησίων με την Γιάννα Κατσαγιώργη και Έλα Σε Μένα με τον Βασίλη Λέκκα.
- 1983: «Ρεμπέτικο» (CBS 70245 2LP-CD), τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου και Νίκου Γκάτσου, γραμμένα για την ταινία του Κώστα Φέρρη. Τραγουδούν οι Τάκης Μπίνης, Νίκος Δημητράτος, Θόδωρος Πολυκανδριώτης, Κώστας Τσίγγος, Κώστας Μαντζόπουλος, Νίκος Μαραγκόπουλος και η Σωτηρία Λεονάρδου.
- 1983: «Ατέλειωτος Δρόμος» (Minos MSM 501-502). Δίσκος της Δήμητρας Γαλάνη. Περιλαμβάνει σε στίχους του Νίκου Γκάτσου τα τραγούδια: Κάποιο Τραίνο (μουσική Δήμος Μούτσης), Περιμπανού (Μάνος Χατζιδάκις) και Αχ Ουρανέ (Μάνος Χατζιδάκις).
- 1984: «Memed Γεράκι Μου», μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για την ομώνυμη ταινία του Πίτερ Ουστίνοφ με το τραγούδι «Memed Αγάπη Μου» που ηχογραφήθηκε ειδικά για την ελληνική έκδοση του δίσκου με τη φωνή της Έλλης Πασπαλά.
- 1984: «Ωδείο Ηρώδου Αττικού» (Philips 822997 LP-CD), ηχογράφηση συναυλίας της Νανάς Μούσχουρη. Πολλά από τα τραγούδια των Χατζιδάκι-Γκάτσου.
- 1984: «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι» (Columbia 170 032/033), μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Περιλαμβάνονται σε στίχους Νίκου Γκάτσου τα τραγούδια Πάει Ο Καιρός με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, Μια Παναγιά με τη Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου, Τ' Αστέρι Του Βοριά με τον Λάκη Παππά, Κουρασμένο Παλικάρι και Αθήνα με τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα και Έφυγε Το Τρένο με τη Ζωή Φυτούση.
- 1985: «Η Ενδεκάτη Εντολή» (Philips 826426 LP-CD), μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου, στίχοι Νίκου Γκάτσου. Με τη Νάνα Μούσχουρη.
- 1986: «Το Κορίτσι της Μάνης» (CBS 450276 LP), μουσική του Θόδωρου Αντωνίου για την ομότιτλη ταινία. Τα τραγούδια με τους Σπύρο Δενάξα και Δέσποινα Καλαφάτη έχουν στίχους Νίκου Γκάτσου.
- 1986: «Χειμωνιάτικος Ήλιος» (Minos 615 LP-CD), των Μάνου Χατζιδάκι και Νίκου Γκάτσου με τον Μανώλη Μητσιά. Ο δίσκος κυκλοφόρησε σε δύο εκδόσεις με διαφορετική ενορχήστρωση.
- 1986: «Σκοτεινή Μητέρα» (Σείριος 86004 LP-CD), των Μάνου Χατζιδάκι και Νίκου Γκάτσου με τη Μαρία Φαραντούρη.
- 1986: «Ο Μάνος Χατζιδάκις στη Ρωμαϊκή Αγορά» (Columbia 170127/9 LP - 170161 CD), κασετίνα με 3 LP, μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι κυρίως του Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Μαρία Φαραντούρη, Βασίλης Λέκκας, Ηλίας Λιούγκος, Έλλη Πασπαλά.
- 1986: «Η Μαρία Φαραντούρη στο Olympia» (Minos MSM 565/6). Σ' αυτό το δίσκο, ανάμεσα στα γνωστά τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, ακούγεται για πρώτη φορά με ελληνικούς στίχους του Νίκου Γκάτσου, ο Κεμάλ. Το ερμηνεύει ο Βασίλης Λέκκας.
- 1987: «Λαϊκή Αγορά» (Columbia 170190/2 LP - 170207 CD), κασετίνα με 3 LP, μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Νίκου Γκάτσου και Χατζιδάκι, τραγούδι Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Λέκκας, Ηλίας Λιούγκος, Έλλη Πασπαλά.
- 1988: «Οι Μύθοι της Γυναίκας» (Philips 836803 LP-CD), των Μάνου Χατζιδάκι και Νίκου Γκάτσου με τη Νάνα Μούσχουρη.
- 1988: «Το Ελληνικό Πρόσωπο του Γιώργου Νταλάρα» (Σείριος SMH 88 001 & 007 - Minos), περιλαμβάνει το νέο τραγούδι σε στίχους του Νίκου Γκάτσου «Στον Σείριο Υπάρχουνε Παιδιά». Ερμηνεύει ο Γιώργος Νταλάρας.
- 1989: «Διπλοπενιές» (Lyra 4521 LP), η μουσική που έγραψε ο Σταύρος Ξαρχάκος για την ταινία του Γιώργου Σκαλενάκη (1966). Τα τραγούδια με τον Δημήτρης Παπαμιχαήλ έχουν στίχους του Νίκου Γκάτσου.
- 1991: «Τα Κατά Μάρκον» (Minos 965 LP-CD), η μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου και οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου. Ο Νταλάρας σε 8 τραγούδια, η Δέσπω Διαμαντίδου στο Γράμμα Στον Μάρκο Βαμβακάρη, η Διαμαντίδου με τον Ξαρχάκο στο Η Χοντρομπαλού.
- 1993: «Άπονες Εξουσίες» (MBI 105/6 LP-CD), 29 τραγούδια του Θεοδωράκη. Τα 4 με στίχους Γκάτσου.
- 1993: «Αντικατοπτρισμοί» (Σείριος 93001 LP-CD), μουσική Μάνου Χατζιδάκι (που είχε γράψει το 1970 για το «Reflections»), στίχοι Νίκου Γκάτσου, τραγούδι Αλίκη Καγιαλόγλου.
- 1994: «Αγάπη Είν' Η Ζωή» (Philips 518682 LP-CD), μουσική Σταύρου Ξαρχάκου, στίχοι Νίκου Γκάτσου (6), Μάνου Χατζιδάκι (3) και Αγαθή Δημητρούκα. Με τη Νάνα Μούσχουρη.
- 1998: «Τραγούδι του παλιού καιρού», σε μουσική Ηλία Ανδριόπουλου, με τον Μανώλη Μητσιά.
- 1998: «Μικραίνει το φεγγάρι», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, με την Νένα Βενετσάνου.
- 2003: «Λένη». Μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου. Τέσσερα τραγούδια σε στίχους του Ν. Γκάτσου ερμηνεύει η Φωτεινή Δάρρα.
- 2012: «Λουλούδι Στη Φωτιά». Μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου, με τη Φωτεινή Δάρρα
- «Η Παγωμένη Θεατρίνα». Ανέκδοτα τραγούδια σε μουσική Χατζιδάκι. Είχαν γραφτεί για να τα τραγουδήσει ο Γιώργος Μαρίνος.
- 2018: «Γιαρεμ Γιαρεμ» σε μουσική του Γιωργου Χατζηνασιου διασκευάζεται απο την Μαρια Καρλακη
Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε σπουδαίος συνθέτης, πολιτικός και συγγραφέας· από τις σημαντικότερες και πιο πολυσυζητημένες προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας.
Ο Μιχαήλ (Μίκης) Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου 1925, από πατέρα Κρητικό και μητέρα Μικρασιάτισσα. Λόγω της επαγγελματικής ιδιότητας του πατέρα του (ανώτερος δημόσιος υπάλληλος) πέρασε τα παιδικά του χρόνια μετακινούμενος σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας: Μυτιλήνη (1925-1928), Σύρο και Αθήνα (1929), Ιωάννινα (1930-1932) Αργοστόλι (1933-1936), Πάτρα (1937-1938), Πύργο (1938-1939) και Τρίπολη (1939-1943).
Οι πρώτες συνθέσεις και τα πρώτα ποιήματα
Πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ανακαλύψει την αγάπη του για τη μουσική κι έγραψε τις πρώτες του συνθέσεις, ενώ το 1942 εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα, με το ψευδώνυμο Ντίνος Μάης. Το 1943 εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα και συνεχίζει τις μουσικές του σπουδές, με δάσκαλο τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Παράλληλα, αναπτύσσει αντιστασιακή δράση, μέσα από τις τάξεις της ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ. Θα συλληφθεί από τους Ιταλούς και στη φυλακή θα γνωρίσει το έργο του Μαρξ.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) θα εξοριστεί πρώτα στην Ικαρία και στη συνέχεια στη Μακρόνησο. Οι πολιτικές του διώξεις δεν ανακόπτουν το δημιουργικό του έργο. Συνθέτει έργα «κλασσικής» μουσικής και στις 5 Μαρτίου 1950 παρουσιάζεται στο θέατρο «Ορφέας» της Αθήνας το πρώτο του έργο, «Πανηγύρι της Ασή-Γωνιάς» (1946), από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με μαέστρο τον δάσκαλό του Φιλοκτήτη Οικονομίδη.
Το 1953 θα νυμφευθεί τη γιατρό Μυρτώ Αλτίνογλου (το ζευγάρι απέκτησε δύο παιδιά, τον Γιώργο και τη Μαργαρίτα) και θα συνεχίσει τις μουσικές του σπουδές στο Παρίσι, με δασκάλους τον Ολιβιέ Μεσιάν και τον Εζέν Μπιγκό. Συνεχίζει να συνθέτει και το 1959 του απονέμεται το βραβείο «Κόπλεϋ» για τον καλύτερο Ευρωπαίο συνθέτη της χρονιάς.
Η μελοποίηση του “Επιτάφιου” του Γιάννη Ρίτσου
Ένα βράδυ του 1958, ενώ περιμένει τη γυναίκα του στο αυτοκίνητο, διαβάζει τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου κι επί τόπου μελοποιεί τα πρώτα οκτώ ποιήματα. Το 1960 θα ηχογραφηθούν για πρώτη φορά με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Είναι η εποχή, που ο Θεοδωράκης περνάει στο χώρο του τραγουδιού και «παντρεύει» τους λαϊκούς ρυθμούς, τα λαϊκά όργανα, τους λαϊκούς τραγουδιστές και την ποίηση των κορυφαίων εκπροσώπων της γενιάς του '30 (Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κ.ά.).
Από τα έργα του εκείνης της περιόδου ξεχωρίζουν τα: «Αρχιπέλαγος», «Πολιτεία Α’ και Β’», «Επιφάνεια», «Μαουτχάουζεν», «Άξιον Εστί». Επίσης, θα γράψει μουσική για την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Ζορμπάς» (1964) και για δύο θεατρικές παραστάσεις που σημάδεψαν τη δεκαετία του '60, τη «Μαγική Πόλη» και τη «Η γειτονιά των Αγγέλων». Το 1963, μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ιδρύεται η «Νεολαία Λαμπράκη», της οποίας εκλέγεται Πρόεδρος. Την ίδια εποχή εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ.
Με την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 θα αρχίσει ένας νέος κύκλος διώξεων και εξοριών για τον συνθέτη, που θα τελειώσει το 1970 με την αμνηστία που θα του χορηγηθεί, ύστερα από διεθνή κατακραυγή και προσπάθειες προσωπικοτήτων, όπως ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ο Λέοναρντ Μπερνστάιν, ο Χάρι Μπελαφόντε, ο Άρθουρ Μίλερ και ο Χανς Άισλερ. Θα φύγει στο εξωτερικό και θα δώσει δεκάδες συναυλίες εναντίον των συνταγματαρχών, που θα τον κάνουν παντού γνωστό ως σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα.
Σύμβολο για τους αγωνιστές ενάντια σε ολοκληρωτικά καθεστώτα
Την περίοδο της Μεταπολίτευσης θα γνωρίσει ευρεία αποδοχή και η μουσική του, που θα ακουστεί πάλι ελεύθερα. Θα γίνει σημείο αναφοράς μιας νέας περιόδου για την Ελλάδα και ταυτόχρονα θα παραμείνει σύμβολο για τους αγωνιστές πολλών χωρών ενάντια σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Πολλά από τα έργα που έγραψε κατά τη διάρκεια της επταετίας θα εκδοθούν τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης («Ο ήλιος και ο χρόνος», «Τα Λαϊκά», «Τα τραγούδια του Ανδρέα», «Λιανοτράγουδα», «Κάντο Χενεράλ», «Επιφάνεια Αβέρωφ» και πολλά άλλα), ενώ σταδιακά θα αρχίσει η ηχογράφηση και η έκδοση των συμφωνικών του έργων.
Ο Μίκης Θεοδωράκης ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Έθεσε το περίφημο δίλημμα «Καραμανλής ή τανκς», εκλέχθηκε βουλευτής (2 φορές με το ΚΚΕ και δύο φορές με τη Νέα Δημοκρατία) κι έγινε υπουργός στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Παράλληλα, ξεκίνησε με τον τούρκο μουσικό Ζουλφί Λιβανελί μία προσπάθεια προσέγγισης ανάμεσα στους λαούς της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Στην εξηντάχρονη καριέρα του έγραψε πάνω από 1.000 τραγούδια, πολλά συμφωνικά έργα, καντάτες και ορατόρια, μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα και τραγωδίες, όπερες και μουσική για τον κινηματογράφο.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου 2021, σε ηλικία 96 ετών.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης υπήρξε ένας σπουδαίος τραγουδιστές, που χάρισε στο ελληνικό τραγούδι μερικές από τις συγκλονιστικότερες στιγμές του. Ο «σερ» του ελληνικού πενταγράμμου («σερ Μπιθί» τον είχε αποκαλέσει σε ένα χρονογράφημά του ο Δημήτρης Ψαθάς), με την «δωρική» φωνή του αγκάλιασε τη μεταπολεμική Ελλάδα, έδωσε το δικό της βάρος και τη δική της λαϊκότητα στα μεγάλα έργα του Μίκη Θεοδωράκη κι έγινε ο καταλύτης για να φτάσουν οι στίχοι του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου και του Λειβαδίτη στις πιο απόμερες γωνιές της Ελλάδας.
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1922 στο Περιστέρι. Ήταν ο μικρότερος γιος μιας φτωχής πολυμελούς οικογένειας που πάλευε να τα βγάλει πέρα στα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου. Μέσα στη θύελλα του '40 τα αδέλφια του έφυγαν για το Μέτωπο, στην Αλβανία. Εκείνος έμεινε πίσω και ασκούσε το επάγγελμα του υδραυλικού. Παράλληλα μάθαινε κιθάρα και έκανε τα πρώτα του βήματα στο τραγούδι σ' ένα ταβερνάκι της γειτονιάς του. Μια κρύα νύχτα του χειμώνα του 1937 είχε ακούσει σ' ένα κουτούκι τους Μάρκο Βαμβακάρη, Μανώλη Χιώτη και Στράτο Παγιουμτζή και, όπως ο ίδιος αφηγείτο, η συνάντησή του με τον πρώτο ήταν αυτή που πάντα τον συγκινούσε, γιατί του άλλαξε τη σχέση του με τη μουσική. «Υπεράνω όλων ο Μάρκος Βαμβακάρης» έλεγε συχνά.
Το 1948 γνωρίστηκε εντελώς τυχαία με τον Μίκη Θεοδωράκη στην Κερατέα. Εκεί σταμάτησε ένα καμιόνι, που μετέφερε πολιτικούς κρατουμένους στο Λαύριο για να οδηγηθούν στη Μακρόνησο. Υπήρχε μια βρύση κι ένας στρατιώτης των μεταγωγών γέμισε το παγούρι του και τους έδωσε νερό να πιουν. Ο στρατιώτης αυτός ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Υπηρετώντας τη θητεία του στη Μακρόνησο έγραψε τα πρώτα του τραγούδια και τα βράδια διασκέδαζε τους αξιωματικούς με την ορχήστρα του στρατοπέδου. Μετά την απόλυσή του, δημιούργησε το δικό του συγκρότημα και το 1949 μπήκε στη δισκογραφία ως συνθέτης. Τίτλος του πρώτου του τραγουδιού «Το Καντήλι τρεμοσβήνει», σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Στο τραγούδι, ο ίδιος ο Μπιθικώτσης, μαζί με τον Μάρκο Βαμβακάρη.
Οι ερμηνείες του στα έργα του Μίκη Θεοδωράκη «Ο Επιτάφιος» («Πού πέταξε τ' αγόρι μου», «Μέρα Μαγιού μου Μίσεψες»), «Ρωμιοσύνη» («Θα Σημάνουν οι Καμπάνες»), σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και «Άξιον Εστί» («Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Ένα το χελιδόνι»), σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, σφράγισαν την παρουσία του στο ελληνικό τραγούδι του και θεωρούνται αξεπέραστες.
Σημαντική στιγμή στη σπουδαία καριέρα του ήταν και η συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι («Είμ' αϊτός χωρίς φτερά», «Πάει ο καιρός», «Στο Λαύριο γίνεται χορός», «Μίλησέ μου» κ.ά) και με συνθέτες, όπως οι Σταύρος Ξαρχάκος («Άπονη Ζωή», Άσπρη Μέρα και για μας), Απόστολο Καλδάρα, Μάρκο Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη, Γιώργο Μητσάκη, Δήμο Μούτση, Άκη Πάνου κ.ά.
Έγραψε και ο ίδιος τραγούδια που έγιναν επιτυχίες («Επίσημη Αγαπημένη», «Το μεσημέρι καίει το μέτωπό μου», «Μια γυναίκα φεύγει», «Αμφιβολίες», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Ένα αμάξι με δυο άλογα», «Του Βοτανικού ο μάγκας» κ.ά.). Για πολλά χρόνια εμφανιζόταν στα πιο γνωστά κοσμικά κέντρα της Αθήνας και ένιωσε τη χαρά της ανακάλυψης νέων, πολλά υποσχόμενων φωνών, ανάμεσά τους η Βίκυ Μοσχολιού και η Πόλυ Πάνου.
Την περίοδο της δικτατορίας οι σχέσεις του με τον Μίκη Θεοδωράκη κλονίστηκαν σοβαρά, όταν, στις 13 Ιουλίου 1967, τραγούδησε μαζί με την Βίκυ Μοσχολιού τον Ύμνο της 21ης Απριλίου στα «Δειλινά» της Γλυφάδας. Η δικαιολογία του προς τον Θεοδωράκη ήταν ότι δεν μπορούσε να αντέξει μια εξορία την στιγμή που η ζωή του είχε στρώσει. Οι δυο τους τα ξαναβρήκαν οριστικά τον Μάρτιο του 2002 στην μεγάλη συναυλία προς τιμήν του Μπιθικώτση στο ΣΕΦ.
Τον Ιανουάριο του 2003, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα. Τιμώντας το λαϊκό βάρδο, ο Κωστής Στεφανόπουλος είχε δηλώσει ότι ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ήταν «ένας σπουδαίος μουσικός που εξέφρασε τη δυστυχία και την ευτυχία, τον πόνο και τα βάσανα του ελληνικού λαού».
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης πέθανε στις 7 Απριλίου 2005, σε ηλικία 82 ετών, ύστερα από πολύμηνη νοσηλεία στο νοσοκομείο «Υγεία». Έκανε δύο γάμους και απέκτησε 3 παιδιά. Ο γιος του, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, έγινε επίσης τραγουδιστής.
ΟΠΤΙΚΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
Το 1960 ο Μίκης Θεοδωράκης ξεκίνησε να κυκλοφορεί μικρούς δίσκους 45 στροφών με ερμηνευτές την Μαίρη Λίντα και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Το 1976 συγκέντρωσε αυτά τα τραγούδια και τα συμπεριέλαβε στο μεγάλο δίσκο «Αρχιπέλαγος». Οι στίχοι ήταν γραμμένοι από τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Γιάννη Θεοδωράκη, τον Δημήτρη Χριστοδούλου, τον Πάνο Κοκκινόπουλο και κάποιον Νίκο Γεωργίου ο οποίος υπέγραφε το τραγούδι «Είχα φυτέψει μια καρδιά». Όταν πρωτοκυκλοφόρησε ο μεγάλος, συγκεντρωτικός δίσκος, συναντάμε πάλι το όνομα του Γεωργίου. Ο Νίκος Γεωργίου δεν είναι άλλος από τον Νίκο Γκάτσο, αλλά ποτέ δεν αναφέρθηκε ούτε ο ίδιος ούτε ο Θεοδωράκης στους λόγους για τους οποίους υπέγραψε το τραγούδι στην αρχή με ψευδώνυμο.
