Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης τραγουδά από τα δέκα του χρόνια. Είναι απόφοιτος της Βασιλικής Ακαδημίας Μουσικής του Λονδίνου (Royal Academy of Music), του Λονδίνου, με πτυχίο πιάνου, κιθάρας και ανώτερων θεωρητικών μαθημάτων. Είχε ήδη τρεις πλατινένιους δίσκους, ενώ ακολούθησαν ακόμα δύο στη Μεγαλόνησο. Ήταν κρυωμένος σε όλες τις πρόβες, στον δε τελικό αναγκάστηκε να φωνάζει, διότι η ένταση του ήχου ήταν – αδικαιολόγητα – αυξημένη. [...] To «Γένεσις» στάθηκε τυχερό εκείνη τη χρονιά: με μόλις 37 βαθμούς (12 από την Ελλάδα και εννέα ακόμα χώρες που έδωσαν από 1 έως 5) κατάφερε να φτάσει στην 11η θέση. Αντιθέτως, η Ελλάδα πήρε το 12άρι της Κύπρου και τίποτε άλλο, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει…
Η συνεργασία του με τον Γιώργο Χατζηνάσιο (συνθέτης της συμμετοχής της Ελλάδας το 1977) στο «Άγγιγμα Ψυχής» του άνοιξε δρόμους. Μετά τη σούπερ-επιτυχία Μόνο στα όνειρα, έχει καθιερωθεί πλέον σε Ελλάδα και Κύπρο. 23 δίσκοι στην Ελλάδα, εκ των οποίων πολλοί έγιναν πολύ-πλατινένιοι, κυκλοφορίες στην Ευρώπη και πλήθος βραβεία, σε μια καριέρα που συνεχίζεται αδιάκοπα. Σχεδόν κάθε χρόνο ακουγόταν το όνομά του ως πιθανού υποψηφίου (όπως και της Άννας Βίσση, εξάλλου). Επανήλθε, τελικά, χωρίς επιτυχία, στην κλειστή επιλογή του 2013, μετά από πολυετείς προσπάθειες του ΡΙΚ να τον πείσει, ως συνθέτης, γράφοντας ένα τραγούδι για την Βαλάντω Τρύφωνος (4η το 2007-υποψήφια για την Ελλάδα το 2011).
[...]
Ο εθνικός τελικός
Η επιλογή της 1ης Μαρτίου, στο Μόντε Καπούτο (Monte Caputo), παρουσιάστηκε από την Μαρίνα Μαλένη και τον Λουκά Χάματσο. Προηγήθηκε προεπιλογή από 11μελή επιτροπή για τις 53 συμμετοχές που εστάλησαν. Καλεσμένη στην επιλογή, όπου ψήφισε επιτροπή ειδικών, ήταν η Ευρυδίκη. Στους υποψηφίους συναντάμε τον Κυριάκο Ζυμπουλάκη και τον Δήμο Μπέκε (Κύπρος 1993), τον πρώτο ως τραγουδιστή και τον δεύτερο ως ενορχηστρωτή στο τραγούδι του Γιώργου Σταματάρη. Δύο ακόμα γιούροσταρ ένωσαν τις δυνάμεις τους, ο Άλεξ Παναγή (Κύπρος 1995, 2000) και η Μαρλαίν Αγγελίδου (Κύπρος 1999). Αίσθηση προκάλεσε η Άννυ με την ξεχωριστή φωνή.
[...]
Το φιλμάκι, η εμφάνιση, το θέμα του τραγουδιού
Η αγγλική εκδοχή, με τίτλο Genesis, είναι σε στίχους Σταύρου Σιδερά (Κύπρος 1983). Ο Κώστας Κακογιάννης, που έκανε την εκπληκτική ενορχήστρωση, έμελλε να είναι ο τελευταίος μαέστρος για την Κύπρο, αφού από την επόμενη χρονιά καθιερώθηκε η αυτοματοποιημένη μουσική (full play-back), στη θέση της ορχήστρας. Στα φωνητικά του είχε πέντε κοπέλες, όλες στα μαύρα, όπως και εκείνος, εκτός από το ατλαζένιο, γαλάζιο πουκάμισο. Από πάνω φορούσε πέτσινο. Συμβατικότατο το φιλμάκι, με τον καλλιτέχνη να ερμηνεύει σε παραλίες και αρχαία. Φωτιά, γη, αέρας και νερό κυριαρχούν. Με έξυπνο τρόπο, το τραγούδι με τον αρχαιοπρεπή τίτλο, προβάλει μια ερωτική ιστορία, ενώ το τραγούδι είναι αμιγώς πολιτικό και αναφέρεται στην κατάσταση της Μεγαλονήσου.
Κορυφαίος έλληνας συνθέτης, από εκείνους που διαμόρφωσαν το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Καθοριστική ήταν η συνεισφορά του στο «Νέο Κύμα» και τη μελοποίηση ποίησης.
Γιάννης Σπανός (1934 – 2019)
Ο Γιάννης Σπανός υπήρξε ένας από τους κορυφαίους έλληνες συνθέτες, από εκείνους που διαμόρφωσαν το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Από την αρχή της καριέρας του στη Γαλλία, όπου υπηρέτησε το γαλλικό «σανσόν», μέχρι την καθοριστική του συνεισφορά στο «Νέο Κύμα», τη μελοποίηση ποίησης με τις «Ανθολογίες» του, τις μουσικές του για τον κινηματογράφο και το θέατρο, γνώριζε πώς ν’ αγγίζει την καρδιά και το συναίσθημα. Ταυτόχρονα, με την ίδια άνεση μπορούσε να συνθέτει γνήσια λαϊκή μουσική, επιμένοντας πάντα να βασίζεται και να αναδεικνύει τον στίχο.
Τα πρώτα χρόνια
Ο Γιάννης Σπανός γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου 1934 στο Κιάτο Κορινθίας. Ξεκίνησε τις μουσικές του σπουδές στο πιάνο πολύ μικρός στην ιδιαίτερη πατρίδα του και τις συνέχισε στο Εθνικό Ωδείο, όταν ήλθε στην Αθήνα για να σπουδάσει νομικά.
Το 1959 εγκατέλειψε τις πανεπιστημιακές σπουδές του και μετέβη στη Γαλλία, όπου έζησε για τέσσερα χρόνια παίζοντας πιάνο στις μπουάτ της αριστερής όχθης του Σηκουάνα. Αυτό το διάστημα γνωρίστηκε και συνεργάστηκε με πολλά γνωστά ονόματα του γαλλικού τραγουδιού, όπως η Ζιλιέτ Γκρεκό, η οποία ηχογράφησε και κάποιες μελοποιήσεις του σε ποιήματα γάλλων ποιητών (Βερλέν, Ελιάρ, Ρεμπό), αλλά και η Μπριζίτ Μπαρντό, η Μαρί Λαφορέ και η Πια Κολομπό.
«Μια αγάπη για το καλοκαίρι»
Το 1963 επέστρεψε στην Ελλάδα και ηχογράφησε τον πρώτο του ελληνικό δίσκο με το τραγούδι «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» σε στίχους του Γιώργου Παπαστεφάνου και ερμηνεύτρια την Καίτη Χωματά. Μ’ αυτό τον δίσκο τέθηκαν ουσιαστικά τα θεμέλια για εκείνο το είδος τραγουδιών που ονομάστηκε από τότε «Νέο Κύμα», κατά γαλλικό «Nouvelle Vague».
Στα επόμενα χρόνια υπήρξε ο σημαντικότερος συνθέτης αυτού του είδους, το οποίο έχει τις ρίζες του τόσο στο ελαφρό και το έντεχνο ελληνικό τραγούδι, όσο και στα γαλλικά ακούσματα του ίδιου. Πολύ γνωστά τραγούδια του αυτής της περιόδου είναι τα «Κι αν σ’ αγαπώ δεν σ’ ορίζω», «Μια φορά θυμάμαι», «Μιλάς», «Δέκα στρατιώτες κι ένας λοχαγός», «Το Χριστινάκι», «Άσπρα Καράβια», «Ο παλιός μας έρωτας». Τα τελευταία ανήκουν σε δύο ολοκληρωμένες δισκογραφικές του δουλειές (Α’ και Β’ Ανθολογία), βασισμένες σε μελοποιήσεις ποιημάτων ελλήνων ποιητών (Ρώτας, Παλαμάς, Σκίπης, Λαπαθιώτης, Βιζυηνός, Καρυωτάκης κ.ά.) που πραγματοποιήθηκαν το 1967 και 1968 αντίστοιχα.
Στη συνέχεια κυκλοφόρησε μία σειρά δίσκων με τραγούδια του, όπως «Μια Κυριακή» (1969), «Σαββατόβραδο» (1970), «Οδός Αριστοτέλους» (1974), «Γ’ Ανθολογία» (1975), «Η Μοσχολιού τραγουδά Σπανό» (1977), «Τραγούδια και μπαλάντες» (1977), «Στου καιρού τα ρέματα» (1981), «Φίλε» (1982), «Έξοδος κινδύνου» (1984), «Προσωπικά» (1988) και «Ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδάει Γιάννη Σπανό» (1993). Τραγούδια του έχουν ερμηνεύσει η Αρλέτα, η Σούλα Μπιρμπίλη, ο Κώστας Καράλης, η Καίτη Χωματά, ο Γιάννης Πάριος, η Ελένη Δήμου, η Χάρις Αλεξίου, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Δημήτρης Μητροπάνος, η Τάνια Τσανακλίδου κ.ά.
Βράβευση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για «Εκείνο το καλοκαίρι»
Έγραψε επίσης μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Το 1971 βραβεύθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη μουσική του στην ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Εκείνο το καλοκαίρι».
Ο Γιάννης Σπανός πέθανε ξαφνικά στο σπίτι του στο Κιάτο ενώ κοιμόταν, στις 31 Οκτωβρίου 2019, σε ηλικία 85 ετών. Τις τελευταίες ημέρες ετοιμαζόταν για τις ζωντανές εμφανίσεις που θα πραγματοποιούσε στο «Γυάλινο Μουσικό Θέατρο» της Αθήνας μαζί με τον Μίμη Πλέσσα και τον Γιώργο Χατζηνάσιο.
Στρατιωτικός και πολιτικός, με έντονη δράση σε κρίσιμες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, γνωστός με το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης».
Νικόλαος Πλαστήρας (1883 – 1953)
Στρατιωτικός και πολιτικός, με έντονη δράση σε κρίσιμες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, γνωστός με το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης». Γεννήθηκε στο Βούνεσι (σημερινό Μορφοβούνι) Καρδίτσας στις 4 Νοεμβρίου 1883.
Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο κατατάχθηκε ως εθελοντής στο στρατό με το βαθμό του δεκανέα το 1903 και πήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα. Συμμετείχε ενεργά στον «Στρατιωτικό Σύνδεσμο», που έκανε το Κίνημα στο Γουδί (1909) και έφερε στην εξουσία τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το 1912, μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή Υπαξιωματικών της Κέρκυρας, ονομάσθηκε Ανθυπολοχαγός και με το βαθμό αυτό πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Ο Πλαστήρας διακρίθηκε σε πολλές μάχες, ιδιαίτερα στη Μάχη του Λαχανά, όπου οι συμπολεμιστές του έδωσαν το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης». Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού (1916) συντάχθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και προσχώρησε στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης. Στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο έδειξε ξεχωριστά χαρίσματα, ιδιαίτερα στη Μάχη του Σκρα και προήχθη σε αντισυνταγματάρχη.
Το 1919 ανέλαβε τη διοίκηση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων στην Ουκρανία, συμμετέχοντας στη συμμαχική εκστρατεία υποστήριξης του ρωσικού «Λευκού Στρατού», ο οποίος εμάχετο τους μπολσεβίκους του Λένιν. Μετά την αποτυχία του εγχειρήματος, ο Πλαστήρας επικεφαλής της ίδιας μονάδας και με το βαθμό του συνταγματάρχη εστάλη στο Μικρασιατικό Μέτωπο.
Η δράση του κατά τη μικρασιατική εκστρατεία ενίσχυσε τη φήμη του. Οι Τούρκοι τον ονομάζουν Καρά-Πιπέρ (Μαυρόπιπερο), εξαιτίας του μελαψού του χρώματος και τη μονάδα του «Σεϊτάν Ασκέρ» (Στρατό του Διαβόλου). Ο Πλαστήρας διακρίθηκε κατά την τουρκική αντεπίθεση στο Σαγγάριο, που προκάλεσε την κατάρρευση του Μετώπου. Οδήγησε τη μονάδα του συντεταγμένα στον Τσεσμέ και από εκεί στη Χίο, σώζοντας παράλληλα χιλιάδες πρόσφυγες που τον ακολουθούσαν.
Η Μικρασιατική Καταστροφή έφερε την εξέγερση του στρατού στη Χίο και στη Μυτιλήνη τον Σεπτέμβριο του 1922 και τη δημιουργία της «Επαναστατικής Επιτροπής» υπό τους Νικόλαο Πλαστήρα, Στυλιανό Γονατά και τον αντιπλοίαρχο Φωκά. Η Επιτροπή με τελεσίγραφό της αξίωσε την παράδοση της εξουσίας, την έξωση του βασιλιά Κωνσταντίνου και την παραίτηση της κυβέρνησης Γούναρη. Με τη βοήθεια του λαού και του στρατού, ιδίως του Ναυτικού, οι εξεγερθέντες γρήγορα έγιναν κύριοι της κατάστασης, με τον Νικόλαο Πλαστήρα να έχει αρχηγικό ρόλο. Ο Κωνσταντίνος παραιτήθηκε υπέρ του υιού του Γεωργίου Β', ενώ πρωθυπουργός ανέλαβε ο Σωτήριος Κροκιδάς.
O Στ. Γονατάς και o Ν. ΠλαστήραςΗ Επαναστατική Επιτροπή είχε δύσκολο έργο να επιτελέσει. Έπρεπε να αναδιοργανώσει τον στρατό για να επιτύχει καλύτερους όρους ως ηττημένη χώρα στην επικείμενη διάσκεψη της Λοζάννης, να φροντίσει και να στεγάσει τους εκατοντάδες χιλιάδες μικρασιάτες πρόσφυγες, αλλά και να επουλώσει το τραυματισμένο λαϊκό αίσθημα, που ζητούσε την τιμωρία των υπαιτίων της Εθνικής Συμφοράς. Με μια αμφιλεγόμενη απόφασή του, προσήγαγε σε δίκη του πολιτικούς και στρατιωτικούς υπεύθυνους της ήττας («Δίκη των Έξι»), οι οποίοι καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν στο Γουδί.
Ο Πλαστήρας κάλεσε από την εξορία τον Ελευθέριο Βενιζέλο για να ηγηθεί της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, που οδήγησαν στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923). Η Επαναστατική Επιτροπή αντιμετώπισε επιτυχώς το φιλοβασιλικό πραξικόπημα των υποστρατήγων Γαργαλίδη και Λεοναρδόπουλου (Οκτώβριος 1923), ενώ δεν κλονίσθηκε με το περιστατικό της Κέρκυρας, που προκάλεσε την ολιγοήμερη κατάληψη του νησιού από τους Ιταλούς.
Ο Πλαστήρας πίστευε ότι η θέση των στρατιωτικών είναι στους στρατώνες και μόνο δεινά θα προκαλούσε η άσκηση εξουσίας από αυτούς. Έτσι, οδήγησε τη χώρα στις κάλπες στις 16 Δεκεμβρίου 1923. Από τις εκλογές απείχε η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις», στην οποία είχαν συσπειρωθεί οι φιλοβασιλικοί και άλλοι αντιπολιτευόμενοι την Επαναστατική Επιτροπή. Η νέα Βουλή που προέκυψε ήταν Συντακτική και συνήλθε στις 2 Ιανουαρίου 1924, ανοίγοντας το δρόμο για τη Β' Ελληνική Δημοκρατία. Την ίδια μέρα, ο Πλαστήρας υπέβαλε την παραίτησή του από τις τάξεις του στρατεύματος, αφού πρώτα έκανε ένα απολογισμό των πεπραγμένων της Κυβερνητικής Επιτροπής. Για τις υπηρεσίες που προσέφερε στη χώρα, με απόφαση της Βουλής προήχθη στο βαθμό του αντιστρατήγου.
Από το 1924 έως το 1933 ο Νικόλαος Πλαστήρας δεν μετείχε στα κοινά, ζώντας μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Όταν στις εκλογές της 6ης Μαρτίου 1933 η αντιβενιζελική «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» αναδείχθηκε νικήτρια, ο Πλαστήρας προσπάθησε να αποτρέψει την πολιτική μεταβολή μ' ένα πραξικόπημα που απέτυχε παταγωδώς, καθώς δεν είχε ούτε τη στήριξη του Ελευθερίου Βενιζέλου, καθώς η κυβέρνησή του παραιτήθηκε το ίδιο βράδυ.
Με το ενδεχόμενο να διωχθεί ποινικά για εσχάτη προδοσία, ο Πλαστήρας αναχώρησε κρυφά για τα Δωδεκάνησα και από εκεί για τη Βηρυτό και τη Γαλλία, όπου εγκαταστάθηκε στη Νίκαια. Τελικά, δεν διώχθηκε για το πραξικόπημα της 6ης Μαρτίου 1933, αλλά για το φιλοβενιζελικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935. Αν και βρισκόταν μακριά από την Ελλάδα, καταδικάσθηκε σε θάνατο, μαζί με τον Βενιζέλο.
Κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας, πρωτοστάτησε στη δημιουργία αντιδικτατορικής κίνησης, ενώ προσπάθησε μάταια να πείσει τη Γαλλία να αναλάβει ενεργό ρόλο στην κατάλυση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου έγραψε επιστολή προς την ελληνική κυβέρνηση, με την οποία την καλούσε να συνθηκολογήσει με την Ιταλία. Η επιστολή αυτή θα του κοστίσει πολιτικά τα επόμενα χρόνια.
Μετά την Απελευθέρωση και τα «Δεκεμβριανά» (1944), που προκάλεσαν την παραίτηση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου, ο Πλαστήρας διορίζεται πρωθυπουργός στις 3 Ιανουαρίου 1945, ως πρόσωπο ευρείας αποδοχής. Στην κυβέρνησή του συμμετέχουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις εκτός των κομμουνιστών. Επί της πρωθυπουργίας του υπογράφηκε η Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), βάσει της οποίας οι κομμουνιστές και το ΕΑΜ θα παρέδιδαν τον οπλισμό τους. Η δημοσίευση στον Τύπο τής προ πενταετίας επιστολής του που ζητούσε συνθηκολόγηση με την Ιταλία κατά τη διάρκεια του ελλληνοϊταλικού πολέμου, προκάλεσε την παραίτησή του στις 10 Απριλίου 1945.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου παρέμεινε εκτός πολιτικής σκηνής. Κατήγγειλε τόσο την Αριστερά, όσο και τη Δεξιά, για τις μεθοδεύσεις τους που οδήγησαν στον αδελφοκτόνο σπαραγμό. Πρώτος αυτός από τους αστούς πολιτικούς τόλμησε να χρησιμοποιήσει την έκφραση «Εμφύλιος Πόλεμος», αντί του καθιερωμένου τότε όρου «Συμμοριτοπόλεμος».
Μετά τη λήξη του Εμφυλίου εμφανίσθηκε ως σημαιοφόρος της λήθης και της συμφιλίωσης. Στις 14 Ιανουαρίου 1950 ιδρύει την ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου) μαζί με τον Εμμανουήλ Τσουδερό. Στις εκλογές τις 5ης Μαρτίου 1950 κέρδισε το 16,4% των ψήφων και 45 έδρες, ελθούσα τρίτο κόμμα, μετά το Λαϊκό Κόμμα και το Φιλελεύθερο. Στις 15 Απριλίου σχηματίζει κυβέρνηση συνασπισμού με αντιπρόεδρο τον Γεώργιο Παπανδρέου, η οποία θα έχει ζωή μόλις πέντε μηνών. Πρόλαβε, όμως, να πάρει μέτρα, που στόχευαν στην άμβλυνση των συνεπειών του Εμφυλίου, περιορίζοντας τις διώξεις των Αριστερών.
Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 η ΕΠΕΚ ήλθε δεύτερη, μετά τον Συναγερμό του Παπάγου, με το 23,5% των ψήφων και 74 έδρες. Σχηματίστηκε κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ ΕΠΕΚ και Φιλελευθέρων, με πρωθυπουργό τον Πλαστήρα, που κράτησε ένα χρόνο. Παρά την πολιτική συνδιαλλαγής που ακολουθεί και παρά την αντίθεσή του κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, εκτελούνται οι Μπελογιάννης, Μπάτσης, Καλούμενος, Αργυριάδης, ενώ αρχίζει η Δίκη των Αεροπόρων. Το δεξιό παρακράτος ζει και βασιλεύει. Ο Πλαστήρας λαμβάνει μέτρα για την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της χώρας με έργα υποδομής, εθνικοποιήσεις, κοινωνικές παροχές, διανομή γης στους ακτήμονες και ψήφο στις γυναίκες.
Στις 16 Νοεμβρίου 1952 προκηρύσσονται νέες εκλογές, στις οποίες κυριαρχεί ο νικητής του Εμφυλίου, στρατάρχης Παπάγος και το κόμμα του «Ελληνικός Συναγερμός». Η έκκληση του Πλαστήρα προς την Αριστερά για συστράτευση πέφτει στο κενό. «Τι Παπάγος, τι Πλαστήρας, ούλοι οι σκύλοι μια γενιά» είναι η απάντηση των κομμουνιστών. Η ΕΠΕΚ ηττάται κατά κράτος και στις 3 Μαΐου 1953 διασπάται. Ο Νικόλαος Πλαστήρας, καταβεβλημένος από αλλεπάλληλα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια, δεν εξελέγη ούτε βουλευτής. Η πολιτική του καριέρα θα λάβει τέλος, όπως και η ζωή του λίγους μήνες αργότερα. Θα αφήσει τη τελευταία του πνοή στις 26 Ιουλίου 1953, εξαιτίας ενός νέου βαρύτατου καρδιακού εμφράγματος.
Μία από τις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της Ανεξαρτησίας, στην οποία διαφάνηκε η στρατηγική ιδιοφυΐα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Μάχη στα στενά των Δερβενακίων (πίνακας του Θ. Βρυζάκη)
Μία από τις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της Ανεξαρτησίας, στην οποία διαφάνηκε η στρατηγική ιδιοφυΐα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Στις αρχές Ιουλίου του 1822, ένας νέος κίνδυνος ανεφάνη για την Επανάσταση, με την κάθοδο στην Πελοπόννησο ισχυρής τουρκικής δύναμης υπό τον ικανότατο Μαχμούτ Πασά, γνωστότερο ως Δράμαλη. Ο Σουλτάνος, σε πλεονεκτική θέση μετά την εξολόθρευση του Αλή Πασά, είχε στρέψει την προσοχή του στους επαναστατημένους Έλληνες. Χωρίς να συναντήσει την παραμικρή αντίσταση στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, ο Δράμαλης με 25.000 άνδρες προέλασε ταχύτατα και στις 6 Ιουλίου στρατοπέδευσε στην Κόρινθο. Βασικός του στόχος ήταν η ανακατάληψη της Τριπολιτσάς και η κατάπνιξη της Επανάστασης στον Μοριά με τη βοήθεια του στόλου, που θα κατέπλεε στον Αργολικό Κόλπο.
Παρακούοντας τους τοπικούς τούρκους ηγέτες, οι οποίοι τον συμβούλευσαν να κάνει ορμητήριό του την Κόρινθο κι έχοντας μεγάλη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, ο Δράμαλης διέταξε τον στρατό του να προελάσει προς το Ναύπλιο για να λύσει την πολιορκία του. Αφού κατέλαβε τον Ακροκόρινθο, έφθασε ανενόχλητος στο Άργος και στρατοπέδευσε έξω από την πόλη στις 12 Ιουλίου. Οι επαναστάτες πιάστηκαν στον ύπνο και δεν μπόρεσαν να υπερασπίσουν τα μεταξύ Κορίνθου και Άργους στενά, από τα οποία διήλθε η τουρκική στρατιά.
Μόλις μαθεύτηκε ότι ο Δράμαλης με τον στρατό του πλησιάζει στο Άργος, επικράτησε μεγάλη σύγχυση στους Έλληνες, ιδιαίτερα μάλιστα όταν πληροφορήθηκαν τη λύση της πολιορκίας του Ναυπλίου. Κυβέρνηση και βουλευτές αναχώρησαν πανικόβλητοι από το Άργος για τους Μύλους και από εκεί στα πλοία.
Τη δύσκολη αυτή στιγμή όρθωσε το ανάστημά του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο κήρυξε πανστρατιά, ενώ με δραστήρια μέτρα και συντονισμένες ενέργειες κατόρθωσε να περιορίσει τον στρατό του Δράμαλη στην Αργολίδα και να ματαιώσει την πορεία του προς την Τριπολιτσά. Τα μέτρα του Κολοκοτρώνη εστιάστηκαν στην κατάληψη στρατηγικών θέσεων στην Αργολίδα (κυριότερη απ' όλες ήταν η Λάρισα, η αρχαία Ακρόπολη του Άργους) και στην τακτική της «καμμένης γης» που εφάρμοσε, δημιουργώντας οξύ επισιτιστικό πρόβλημα στους εισβολείς.
Ο Δράμαλης δεν μπορούσε να προχωρήσει προς την Τριπολιτσά χωρίς να έχει εξασφαλισμένα τα νώτα του. Έχασε πολύτιμο χρόνο με την πολυήμερη πολιορκία του φρουρίου του Άργους και οι άνδρες του εγκλωβίστηκαν εκεί, έχοντας εξαντλήσει τα αποθέματα τροφών τους και χωρίς να έχουν δυνατότητα ανεφοδιασμού. Συνειδητοποιώντας τη δύσκολη κατάσταση, ο Δράμαλης αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο, ελπίζοντας σε βοήθεια από τον Χουρσίτ Πασά της Λάρισας, τον Γιουσούφ Πασά της Πάτρας ή από τον στόλο.
Το σχέδιο υποχώρησης του Δράμαλη έγινε αντιληπτό από τον Κολοκοτρώνη και παρά τις διαφωνίες των προκρίτων, έσπευσε να καταλάβει τις στενές διαβάσεις που οδηγούσαν από το Άργος στην Κόρινθο, με 2.500 άνδρες. Δεν θα άφηνε για δεύτερη φορά τις στενωπούς αφύλακτες, όπως είχε γίνει κατά την προέλαση του Δράμαλη.
Στις 26 Ιουλίου 1822 στα στενά των Δερβενακίων, κοντά στη Νεμέα, οι Τούρκοι υπέστησαν δεινή ήττα, χάνοντας πάνω από 3.000 άνδρες. Στη μάχη εκτός του Κολοκοτρώνη διακρίθηκαν ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας και ιδιαιτέρως ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστότερος ως Νικηταράς, που έλαβε το προσωνύμιο Τουρκοφάγος Ο Δράμαλης και οι εναπομείναντες άνδρες του προσπάθησαν να διαφύγουν την επομένη από την κλεισούρα του Αγιονορίου. Όμως, ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας ήταν κι εκεί για να προκαλέσουν νέες βαριές απώλειες στον Δράμαλη στις 28 Ιουλίου.
Ο υπερήφανος στρατηλάτης, που είχε αρκετές συμπάθειες μεταξύ των ελλήνων οπλαρχηγών για το ήπιο του χαρακτήρος του και τις ικανότητές του, ήταν ένα ανθρώπινο ράκος, αναλογιζόμενος τις συνέπειες από την οργή του Σουλτάνου. Με τα υπολείμματα του στρατού του έφθασε στην Κόρινθο, όπου στα τέλη Οκτωβρίου πέθανε από την απογοήτευσή του. Ο θριαμβευτής Κολοκοτρώνης ανακηρύχθηκε από την Κυβέρνηση Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου, κατ' απαίτηση των οπλαρχηγών. Η Επανάσταση όχι μόνο είχε διασωθεί, αλλά είχε αποκτήσει ισχυρά θεμέλια, χάρη στο σχέδιο και την τακτική του Γέρου του Μοριά.
Η Αγία Παρασκευή γεννήθηκε στη Ρώμη στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου (138 - 160 μ.Χ.). Ήταν κόρη των ευσεβών Χριστιανών, Αγάθωνα και Πολιτείας, οι οποίοι φρόντισαν για την χριστιανική αγωγή της, όπως είχαν υποσχεθεί στο Θεό στην περίπτωση που θα τους έδινε ένα παιδί. Επειδή το παιδί γεννήθηκε ημέρα Παρασκευή έλαβε αυτό το όνομα.
Μετά το θάνατο των γονέων της, η Παρασκευή μοίρασε όλη την περιουσία της στους φτωχούς και ανέπτυξε ιεραποστολική δραστηριότητα στην Ρώμη και στα περίχωρα της πόλης, κηρύσσοντας το λόγο του Χριστού. Η δράση της προκάλεσε τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα Αντωνίνο, ο οποίος την συνέλαβε και της υποσχέθηκε υλικά αγαθά στην περίπτωση που θα θυσίαζε στα είδωλα. Βλέποντας όμως πως η Αγία παρέμενε σταθερή στην πίστη της, την υπέβαλε στο βασανιστήριο της πυρακτωμένης περικεφαλαίας, το οποίο υπέμεινε με καρτερικότητα. Τότε ο Αντωνίνος διέταξε και την έβαλαν σε ένα λέβητα με καυτό λάδι και πίσσα. Επειδή όμως είδε την Αγία άθικτη, πλησίασε το πρόσωπο του στον λέβητα - καθώς δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς η αγία είχε μείνει ανέπαφη - για να δοκιμάσει αν πράγματι είναι καυτό, και αμέσως τυφλώθηκε. Η Αγία με προσευχή έδωσε στον Αντωνίνο το φως του, με αποτέλεσμα να πιστέψει στο Χριστό ή κατ' άλλους να σταματήσει τους διωγμούς εναντίον τους. Ελευθέρωσε πάντως την Αγία Παρασκευή, η οποία συνέχισε να κηρύττει το Ευαγγέλιο σε άλλα μέρη, μέχρι που έφτασε στην Ελλάδα.
Στα Τέμπη ένας ειδωλολάτρης άρχοντας την υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια, τα οποία υπέμεινε καρτερικά, για να τελειωθεί με δια αποκεφαλισμού θάνατο.
