θα μας σώσει ο ανασχηματισμός;

2024 και τι ξημερώνει!

Τι ξεκινά να συνεδριάζει σε λίγες ημέρες που δίνει εντολές στους Πρωθυπουργούς-Προέδρους κρατών;

Άγιος Γόρδιος

Καὶ τὶς παρέλθῃ Γόρδιον τὸν ὁπλίτην,
Πρὸς φρικτὸν ὅπλον στερρὸν ἄνδρα τὸ ξίφος;
Τμηθεὶς ἀμφὶ τρίτῃ πέσε Γόρδιος ἐν κονίησιν.

Ο Άγιος Γόρδιος καταγόταν από την Καισαρεία της Καππαδοκίας και ήταν διακεκριμένος αξιωματικός του στρατού του αυτοκράτορα της Ανατολής Λικινίου, ο οποίος το 314 ήλθε σε πόλεμο μετά του Μέγα Κωνσταντίνου. Και επειδή ο Κωνσταντίνος έδειχνε φανερή συμπάθειά προς τους Χριστιανούς, ο Λικίνιος αποφάσισε να περιποιηθεί τους ειδωλολάτρες με την προοπτική να τους κινήσει κάποια μέρα εναντίον του αντιπάλου του. Γι' αυτό, έδιωξε από την Αυλή και το στρατό, όλους τους χριστιανούς και διέταξε να κλείσουν και να γκρεμισθούν πολλές εκκλησίες. Επέβαλε μάλιστα, αυστηρές ποινές σ' όλους όσους αντιστέκονταν. Τότε λοιπόν απομακρύνθηκε και ο Γόρδιος από το στρατό. Αποσύρθηκε σ' ένα όρος, όπου περνούσε τον καιρό του με προσευχή, μελέτη και σωματική εργασία. Αλλά οι πληροφορίες που έπαιρνε ήταν, ότι ο Λικίνιος επέμενε στις σκληρές διώξεις κατά των χριστιανών. Κατέβηκε λοιπόν μια νύχτα με την απόφαση να φωνάξει εναντίον της αδικίας και υπέρ του Χριστού. Να στιγματίσει τη διαγωγή του αυτοκράτορα, ο οποίος έκανε τόσο ανίερη κατάχρηση της εξουσίας του εναντίον όχι μόνο της αλήθειας, αλλά και του ιερότατου δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας. Έτσι λοιπόν, κάποια μέρα που όλοι οι επίσημοι ήταν μαζεμένοι στο θέατρο, ο Γόρδιος έκανε πράξη όλα τα παραπάνω, με αποτέλεσμα να αποκεφαλισθεί επί τόπου. Ήταν το έτος 320 μ.Χ.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τῷ ζήλῳ τῆς πίστεως, πυρποληθεὶς τὴν ψυχήν, αὐτόκλητος ὥρμησας, ἐν τῷ σταδίῳ σοφέ, καὶ χαίρων ἠγώνισαι· ὅθεν τοῖς ἐξ αὐχένος, ὀχετοῖς τῶν αἱμάτων, ἔσβεσας Ἀθλοφόρε, τῆς κακίας τὴν φλόγα· διό σε ὁ Ζωοδότης, Γόρδιε ἐδόξασε.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.
Οἱ σοὶ ἱδρῶτες ἔνδοξε, τὴν πᾶσαν γῆν κατήρδευσαν, καὶ τοῖς τιμίοις σου αἵμασι Γόρδιε, τὸν κόσμον ἅπαντα εὔφρανας· ταῖς εὐχαῖς σου θεόφρον, σῶσον πάντας τοὺς πίστει σε ἀναμέλποντας, καὶ τιμῶντας ἀξίως, πανεύφημε ὡς πολύαθλον.

Μεγαλυνάριον
Ἔλιπες στρατείαν τὴν ὑλικήν, καὶ τῇ οὐρανίῳ, πανοπλίᾳ ὀχυρωθεὶς, τὰς ἀντικειμένας, καθεῖλες παρατάξεις, ὡς τοῦ Χριστοῦ ὁπλίτης, ἔνδοξε Γόρδιε.

                  Πηγή

Προφήτης Μαλαχίας

Ὁ κλῆσιν αὐχῶν Ἀγγέλου Μαλαχίας,
Αὐχεῖ μάλιστα τὴν μετ' Ἀγγέλων στάσιν.
Ἐκ ῥεθέων Μαλαχίου ἀπέπτατο ἐν τρίτῃ ἦτορ.

Ο Προφήτης Μαλαχίας ήταν ένας από τους 12 μικρούς λεγόμενους προφήτες. Γεννήθηκε από τη φυλή του Λευΐ, εν Σοφαίς κατά τους χρόνους που επέστρεψαν οι Εβραίοι στην Ιερουσαλήμ από την αιχμαλωσία της Βαβυλώνας. Έζησε περί τον 5ο π.Χ. αιώνα, κατά τους χρόνους του Νεεμία και εργάστηκε στην Ιερουσαλήμ μετά τον Προφήτη Αγγαίο και τον Ζαχαρία. Πήρε το όνομα Μαλαχίας - που ελληνικά σημαίνει άγγελος για τρεις λόγους:
Πρώτον, διότι, όσα προφήτευε, αμέσως τα επιβεβαίωνε στο λαό θείος άγγελος. Και το παράδοξο ήταν ότι τον άγγελο δεν τον έβλεπαν οι ανάξιοι, αλλά μόνο οι άξιοι, τη φωνή του όμως, την άκουγαν και οι άξιοι και οι ανάξιοι.
Ο δεύτερος λόγος γι' αυτή του την ονομασία ήταν ότι ή όλη σωματική του εμφάνιση είχε τέλεια αρμονία και μεγαλοπρέπεια.
Ο τρίτος λόγος και σπουδαιότερος ήταν ότι, από νέος ακόμα, έκανε ζωή ενάρετη και ηθικά άμεμπτη.

Αυτό το απέδειξε, όταν βρέθηκε στη θέση να ελέγξει και πραγματικά, ήλεγξε με σφοδρότητα τον ίδιο του το λαό και τους Ιερείς ακόμα του Ισραήλ, για τις ανομίες και τις ασέβειές τους. Ο Θεός αξίωσε τον προφήτη Μαλαχία να προφητεύσει και τον ερχομό του Προδρόμου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, για την προπαρασκευή του έργου Του. Έτσι, η ζωή του προφήτη μας δείχνει, πως κάποιος μπορεί να γίνει επίγειος άγγελος, με τη χάρη του Θεού. Ο προφήτης Μαλαχίας πέθανε ειρηνικά, σχετικά νέος και τάφηκε στο τόπο των πατέρων του.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀγγελώνυμον κλῆσιν πλουτήσας ἔνδοξε, ἀγγελομίμητον βίον ἐπολιτεύσω ἐν γῇ, Μαλαχία Προφητῶν τὸ ἀκροθίνιον· ὅθεν Ἀγγέλους ἐαχηκώς, συλλαλοῦντας νοερῶς, ἐπλήσθης ἀΰλου δόξης, καὶ τῶν μελλόντων τὴν γνῶσιν, διατυποῖς πρὸς φωτισμὸν ἡμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Τῆς σοφίας ἔμπλεως, τῆς ὑπερσόφου καὶ θείας, Μαλαχία μέγιστε, σὺ πεφυκὼς ὡς Προφήτης, ἄνωθεν, αὐτὸν τὸν ὄντα Θεοῦ σοφίαν, ἔδειξας, τοῖς πᾶσι κάτω ἀναστραφέντα· διὰ τοῦτό σε τιμῶμεν, τελοῦντες πίστει τὴν θείαν μνήμην σου.

Μεγαλυνάριον
Θείας ἐμφανείας ἀγγελικῆς, κατηξιωμένος, ὡς τῷ βίῳ διαπρεπής, ὤφθης προσημάντωρ, τῶν ἱερῶν κριμάτων, Προφῆτα Μαλαχία, Ἀγγέλων σύσκηνε.

Οπτικοακουστικό Υλικό

Ακούστε το απολυτίκιο!

                                          Πηγή

Υπόθεση Πατσίφικο και τα Παρκερικά

 Οι παρεμβάσεις των μεγάλων δυνάμεων στα εσωτερικά της χώρας μας ξεκίνησαν αμέσως σχεδόν με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, εξαιτίας και του τρόπου που επετεύχθη η απελευθέρωση του Γένους...

Σερ Ουίλιαμ Πάρκερ

Οι παρεμβάσεις των μεγάλων δυνάμεων στα εσωτερικά της χώρας μας ξεκίνησαν αμέσως σχεδόν με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, εξαιτίας και του τρόπου που επετεύχθη η απελευθέρωση του Γένους. Ένα τέτοιο γεγονός ήταν η υπόθεση Πατσίφικο και τα επακολουθήσαντα «Παρκερικά».

Τον Απρίλιο του 1849, κατά τη διάρκεια των εορτών του Πάσχα, απαγορεύθηκε από τις αρχές το έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Εξαγριωμένοι Αθηναίοι επέδραμαν επί της οικίας ενός εβραίου τυχοδιώκτη, ονόματι Δαβίδ Πατσίφικο, στην οδό Καραϊσκάκη στου Ψυρρή, προξενώντας ασήμαντες ζημίες. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το περιστατικό έγινε τη Μεγάλη Παρασκευή κατά την περιφορά του Επιταφίου του Αγίου Φιλίππου, όταν ο Πατσίφικο προκάλεσε τους πιστούς.

Ο Πατσίφικο, που είχε διατελέσει πρόξενος της Πορτογαλίας στην Αθήνα, αλλά είχε απαλλαγεί των καθηκόντων του λόγω καταχρήσεων, εστράφη κατά της ελληνικής κυβερνήσεως και ζήτησε αποζημίωση 888.736 δραχμών και 57 λεπτών. Ο πανούργος τυχοδιώκτης έβαλε στο παιγνίδι και την Αγγλία, αφού, εν τω μεταξύ, είχε αποκτήσει τη βρετανική υπηκοότητα. Η πονηρή «Αλβιών», που ανταγωνίζετο Γαλλία και Ρωσία στην περιοχή, ζήτησε την καταβολή του υπέρογκου ποσού στον υπηκόο της.

Η κυβέρνηση Κριεζή αρνήθηκε και η Αγγλία διέταξε στις 3 Ιανουαρίου του 1850 τον ναύαρχο Ουίλιαμ Πάρκερ να επιβάλλει ναυτικό αποκλεισμό στον Πειραιά και τα κυριότερα ελληνικά λιμάνια.

Η Ελλάδα υπέστη ανυπολόγιστες ζημίες, ιδίως οι έμποροι και οι ναυτιλλόμενοι, ενώ σημαντικά ήταν και τα προβλήματα επισιτισμού στην πρωτεύουσα.

Η σθεναρή στάση του βασιλιά Όθωνα συσπείρωσε το λαό, που με ψυχραιμία και καρτερικότητα αντιμετώπισε την αγγλική πρόκληση. Ο αποκλεισμός ήρθη τελικά στις 15 Απριλίου του 1850, μετά και από την αντίδραση Γαλλίας και Ρωσίας, τα συμφέροντα των οποίων είχαν πληγεί από τον αποκλεισμό. Το θέμα Πατσίφικο παραπέμφθηκε τελικά σε διαιτησία και η αποζημίωση που του επιδικάσθηκε ήταν μόλις 3.750 δραχμές, ποσό, όμως, σημαντικό για το φτωχό ελληνικό κράτος εκείνη την εποχή.

                    Πηγή

Γεώργιος Δροσίνης

 Ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος, ένας από τους πρωτοπόρους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής και της ηθογραφίας.

Γεώργιος Δροσίνης (1859 – 1951)

Ο ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος Γεώργιος Δροσίνης γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1859, σ' ένα αρχοντικό της Πλάκας. Καταγόταν από οικογένεια αγωνιστών του Μεσολογγίου. Χάρη στη φιλομάθειά του, αλλά και στις οικονομικές δυνατότητες που είχαν οι γονείς του, σπούδασε νομικά και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και στη συνέχεια Ιστορίας της Τέχνης στη Λειψία, στη Δρέσδη και στο Βερολίνο.

Από το 1889 ως το 1897 υπήρξε διευθυντής του περιοδικού «Εστία», που ο ίδιος μετέτρεψε σε εφημερίδα το 1894. Την ίδια περίοδο ίδρυσε και διηύθυνε τα περιοδικά «Εθνική Αγωγή» και «Μελέτη», καθώς και το ετήσιο «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος». Το 1899 μαζί με τον Δημήτριο Βικέλα ίδρυσαν το «Σύλλογο προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων», που εξέδωσε λογοτεχνικά έργα, λαογραφικές και άλλες μελέτες. Το 1901 ίδρυσε τις σχολικές βιβλιοθήκες και το 1908 το εκπαιδευτικό μουσείο. Συνέβαλε, επίσης, στην ανέγερση του Οίκου Τυφλών, της Σεβαστοπούλειας Επαγγελματικής Σχολής και της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρίας.

Από το 1914 ως το 1923 διετέλεσε τμηματάρχης Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη σύνταξη του Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας και στην εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελευθέριου Βενιζέλου. Το 1924, υπό τη διεύθυνσή του, οργανώθηκε το Μουσείο Κοσμητικών Τεχνών. Έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της το 1926, διατέλεσε ο πρώτος Γραμματέας των Δημοσιευμάτων του Ιδρύματος (1926-1928) και τιμήθηκε με το Αριστείο των Γραμμάτων και Τεχνών.

Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1879 με ποιήματά του στα περιοδικά «Ραμπαγάς» και «Μη Χάνεσαι». Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή υπό τον τίτλο «Ιστοί Αράχνης», η σταδιοδρομία του, όμως, ως νέου ποιητή άρχισε το 1884 με τη συλλογή «Ειδύλλια».

Ποιητής της νέας αθηναϊκής σχολής – όπως και ο Κωστής Παλαμάς, με τον οποίο υπήρξε στενός φίλος – χρησιμοποίησε τη δημοτική γλώσσα από τις πρώτες του δημιουργίες και άντλησε στοιχεία από τα δημοτικά τραγούδια και τη λαϊκή παράδοση. Ως πεζογράφος, χρησιμοποίησε αρχικά την καθαρεύουσα, για να στραφεί κι εκεί αργότερα στη δημοτική, με το διήγημά του «Το βοτάνι της αγάπης» (1901).

Πέθανε στις 3 Ιανουαρίου 1951, στην Κηφισιά.

           Πηγή

Νότης Μαυρουδής: Ένας από τους πρωτεργάτες του «Νέου Κύματος»

 Πολυβραβευμένος έλληνας συνθέτης και κιθαριστής, με σημαντικό διδακτικό έργο.

Νότης Μαυρουδής (1945 – 2023)

Διακεκριμένος κιθαριστής και συνθέτης, ο Νότης Μαυρουδής υπήρξε από τους πρωτεργάτες του «Νέου Κύματος». Έβαλε τη σφραγίδα του στα κιθαριστικά και μουσικά δρώμενα της χώρας μας για περισσότερο από μισό αιώνα, παράλληλα με το διδακτικό του έργο.

Ο Νότης (Παναγιώτης) Μαυρουδής γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Ιουλίου 1945. Τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στις φυλακές «Αβέρωφ» δίπλα στη μητέρα του, που ήταν πολιτική κρατούμενη.

Το 1958 ξεκίνησε μαθήματα κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο με καθηγητή τον Δημήτρη Φάμπα και πήρε το δίπλωμα το 1969 με Άριστα. Το 1970 εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, όπου του ανατέθηκε η έδρα κλασικής κιθάρας στη Scuola Civica di Milano, στην οποία δίδαξε έως το 1975. Το 1970 επίσης παρακολούθησε τα μαθήματα της Ακαδημίας Santiago de Compostella στην Ισπανία με τον Χοσέ Τομάς.

Διδασκαλία και διακρίσεις

Το 1975 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα και από αυτή τη χρονιά δίδαξε κλασική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο. Ως συνθέτης και σολίστ έδωσε πολλά ρεσιτάλ σε πολλές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Φινλανδία, Ελβετία, Γερμανία, Ουγγαρία, Αυστρία, Κούβα). Ως καθηγητής στο Εθνικό Ωδείο Αθήνας είχε μαθητές αρκετούς δημοφιλείς καλλιτέχνες, όπως ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Παναγιώτης Μάργαρης, ο Γιώργος Μελάς, ο Λάμπρος Ντούσικος και ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος.

Το 1965 τιμήθηκε με το Α’ βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης για το τραγούδι του «Ήταν μεγάλη η νύχτα» (σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη), το οποίο ερμήνευσε η Σούλα Μπιρμπίλη. Το 1969 τιμήθηκε με το Α’ βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό κιθάρας στο Μιλάνο, ενώ το 1990 βραβεύτηκε δικό του τραγούδι στον διεθνή διαγωνισμό παιδικού τραγουδιού στη Λισαβόνα. Την ίδια χρονιά η Πρεσβεία της Βραζιλίας στην Ελλάδα του απένειμε το βραβείο «Χεϊτόρ Βίλα Λόμπος» για την προσφορά του στη διάδοση του έργου του βραζιλιάνου συνθέτη στην Ελλάδα.

Δισκογραφία και σημαντικές συνεργασίες

Ο Νότης Μαυρουδής πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1964 με τα τραγούδια «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» και «Τα γιορτινά σου φόρεσε», σε στίχους του Γιάννη Κακουλίδη με ερμηνευτή τον Γιώργο Ζωγράφο. Το 1966 έγραψε μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Το 1968 μελοποίησε το έργο του Οδυσσέα Ελύτη «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» και το 1976 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Ζωγραφιές απ' τον Θεόφιλο» σε στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου, εμπνευσμένος από τις ζωγραφιές του Θεόφιλου. Το 1977 μελοποίησε ποιήματα του Μάνου Χατζιδάκι στον δίσκο «Παιδί της Γης» και το 1985 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Έρως ανίκατε μάχαν» σε ποίηση του Ηλία Πετρόπουλου. Από το 1990 έγραψε τραγούδια για Παιδική Χορωδία και συνεργάστηκε με την Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου.

Η πλούσια δισκογραφία του (25 προσωπικοί δίσκοι) περιλαμβάνει έργα για κλασική κιθάρα και συνθέσεις του με δημοφιλείς τραγουδιστές. Από το 2000 ξεκίνησε (με τον συνεργάτη του, Παναγιώτη Μάργαρη) τη δισκογραφική σειρά σε μορφή κιθαριστικού ντουέτου «Café de l' art», διασκευάζοντας και ηχογραφώντας διάφορα μουσικά είδη και εποχές, φτάνοντας τους έξι δίσκους. Το 2005 και 2006 του απονεμήθηκε το βραβείο «Αρίων» για τους δίσκους «Cafe de l' art - Cinema» και «Cafe de l' art - Τσιτσάνης - Βαμβακάρης».

Από το 2002 ως το 2006 ίδρυσε και υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής της ετικέτας «Corifeo» της δισκογραφικής εταιρείας «Eros music», που διακρίθηκε για τις εξαιρετικές εναλλακτικές εκδόσεις σε πολυποίκιλους μουσικούς δρόμους.

Ο Νότης Μαυρουδής είχε συνεργαστεί με ποιητές όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιάννης Κακουλίδης, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο Άκος Δασκαλόπουλος, ο Μάνος Χατζιδάκις, και τραγουδιστές όπως οι Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Γιώργος Ζωγράφος, Αρλέτα, Πόπη Αστεριάδη, Ελένη Βιτάλη, Γιώργος Μουφλουζέλης, Γιάννης Σαμσιάρης, Νένα Βενετσάνου, Πέτρος Πανδής, Κώστας Θωμαΐδης, Τάνια Τσανακλίδου, Μανώλης Μητσιάς, Χάρις Αλεξίου, Γιώργος Νταλάρας, Γλυκερία, Παντελής Θαλασσινός, Έλλη Πασπαλά και Αναστασία Μουτσάτσου.

Ως ερμηνευτή τον συναντάμε μόνο σε ένα τραγούδι, στο «Πόλη Κωνσταντινούπολη» από τον δίσκο «Εάλω η Πόλις», όπου οι συνθέτες ερμηνεύουν τα τραγούδια τους, καθώς επίσης και με δεύτερες φωνές σε πέντε τραγούδια στο δίσκο «Μικρές νυχτερινές μουσικές».

Από το 1983 έως το 1987 εξέδωσε και διηύθυνε το μοναδικό περιοδικό κιθάρας με τίτλο «TaR» και οργάνωσε σημαντικές συναυλίες με παγκόσμια δημοφιλείς κιθαριστές. Από τον Οκτώβριο του 2006 επαναλειτούργησε, υπό τη διεύθυνσή του, το περιοδικό TaR σε διαδικτυακή μορφή, στην ιστοσελίδα tar.gr, καθώς και το ραδιόφωνο tar-radio.com.

Τον Φεβρουάριο του 2008 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο με κείμενα για τη μουσική και τον πολιτισμό με τίτλο «Ηχολογήματα» (εκδ. Νεφέλη).

Ο Νότης Μαυρουδής πέθανε στις 3 Ιανουαρίου 2023 στο εξοχικό του στην Κουκουράβα Πηλίου, όταν έπεσε από ύψος τριών μέτρων. Από τον γάμο του με τη Βάσω Ντάκουρη είχε αποκτήσει δύο παιδιά.

               

                           Πηγή

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Ο «κοσμοκαλόγερος» των ελληνικών γραμμάτων

 Έλληνας διηγηματογράφος, ποιητής, δημοσιογράφος και μεταφραστής· από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911)

Διηγηματογράφος, ποιητής, δημοσιογράφος και μεταφραστής· από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 4 Μαρτίου 1851. Ήταν ένα από τα εννέα παιδιά του δάσκαλου και ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ (1817-1897) και της Γκιουλώς Μοραΐτη (1822-1896). Έτσι, ο νεαρός Αλέξανδρος μεγάλωσε μέσα σ’ ένα κλίμα γεμάτο ευλάβεια και θρησκευτικότητα. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην πατρίδα του και στη Σκόπελο, φοίτησε κατόπιν στο γυμνάσιο της Χαλκίδας και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Αθήνα (Βαρβάκειο) με χίλιες δυο στερήσεις. Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν πήρε το δίπλωμά του.

Φύση ασκητική ο Παπαδιαμάντης, στα είκοσί του πήγε στο Άγιο Όρος μαζί με τον εξάδελφό του, επίσης διηγηματογράφο, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, για να προσκυνήσει, όπως έλεγε ο ίδιος. Πάντως, δεν έμεινε πολύ εκεί. Γύρισε στην Αθήνα και όλη του η ζωή κύλησε λιτά και ασκητικά ανάμεσα στη βιοπάλη, τη συγγραφή και την εκκλησία. Επί χρόνια ήταν ο τακτικός ψάλτης στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου στο Μοναστηράκι και από τα μικρά του χρόνια ως το θάνατό του η πιο αγαπημένη του ενασχόληση ήταν η μελέτη εκκλησιαστικών βιβλίων.

Ο Παπαδιαμάντης πολύ νέος άρχισε να συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσίευε ιδίως μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων από τα αγγλικά και γαλλικά, γλώσσες που τις έμαθε μόνος του. Παράλληλα, άρχισε και το καθαυτό λογοτεχνικό του έργο. Τα πρώτα χρόνια καταγίνεται με ιστορικά μυθιστορήματα: «Μετανάστις (1880), «Οι Έμποροι των Εθνών» (1883), «Η Γυφτοπούλα» (1884). Γράφει και μερικά ποιήματα.

Γρήγορα, όμως, βρήκε τον αληθινό του δρόμο και στράφηκε προς το διήγημα. Ο «Χρήστος Μηλιόνης» (1885), εμπνευσμένος από ένα δημοτικό τραγούδι, είναι η απαρχή της στροφής αυτής. Από το 1885 καταγίνεται αποκλειστικά μ’ αυτό το είδος. Γράφει μικρά και μεγάλα διηγήματα (νουβέλες): «Η Χολεριασμένη (1901), «Ο Πεντάρφανος» (1905), «Ο Νεκρός ταξιδιώτης (1910), «Η Φόνισσα» (1903), «Οι Μάγισσες (1900), «Η Νοσταλγός» (1894), τα «Χριστουγεννιάτικα διηγήματα», τα « Πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και τα «Πασχαλινά διηγήματα».

Το πλούσιο διηγηματικό του έργο, με θέματα και τύπους από τις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας ή την απλοϊκή ζωή της κοινωνίας της Σκιάθου, τον παρουσιάζει συγγραφέα του είδους, που λέγεται ηθογραφία. Αλλά η ηθογραφία του είναι μόνο ο σκηνικός διάκοσμος, όπου κινούνται τα πρόσωπα και ξετυλίγονται τα γεγονότα. Ο Παπαδιαμάντης δεν αντιγράφει ήθη και έθιμα. Βλέπει τη λαϊκή ψυχή, ζει τις εκδηλώσεις και αποτυπώνει όλα αυτά στο έργο του, ένα έργο τελείως προσωπικό και ιδιότυπο ως προς την εκλογή των θεμάτων, την έμπνευση και τη γλώσσα.

Ο Παπαδιαμάντης αγάπησε την απλοϊκή ζωή, τη νοσταλγούσε και την ονειροπολούσε συνεχώς και είχε το μεγάλο μυστικό να μεταμορφώνει τα ονειροπολήματά του σε εκλεκτά διηγήματα. Ασφαλώς τέτοιες ώρες νοσταλγίας και ονειροπόλησης έπλασε τα «Ρόδινα Ακρογιάλια» (1908), «Ολόγυρα, στη λίμνη» (1892), «Το Αστεράκι» (1909), «Το μοιρολόγι της φώκιας»(1908) κ.ά. Τέτοιες ώρες, επίσης, καθώς έσκυβε πάνω από τον ανθρώπινο πόνο, έγραψε τη «Μαυρομαντηλού» (1891), τη «Σταχομαζώχτρα» (1889), το «Σπιτάκι στο λιβάδι» (1896), την «Υπηρέτρα» (1888) ή το μικρό αριστούργημα «Στο Χριστό στο κάστρο» (1892).

Στο προσωπικό ύφος του Παπαδιαμάντη ανήκουν ακόμα η έντονη λατρεία της φύσης, η θρησκευτική ευλάβεια και η βυζαντινή μελωδία, που είναι διάχυτη στο έργο του. Άλλωστε, το λέει και ο ίδιος: «Όσον ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν και να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη».

Ιδιόμορφη είναι και η γλώσσα του Παπαδιαμάντη, επηρεασμένη από τα εκκλησιαστικά βιβλία. Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει ούτε τη σαφήνεια και κατανόηση, ούτε το να έχουν οι φυσικές του περιγραφές, ποίηση αληθινή.

Γενικά, ο Παπαδιαμάντης χάρισε σελίδες αριστοτεχνικές στη νεοελληνική λογοτεχνία και θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους διηγηματογράφους μας. Ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης στο δοκίμιό του για τον Μακρυγιάννη έγραψε: «Ο Μακρυγιάννης είναι ο πιο σημαντικός πεζογράφος της νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, αν όχι ο πιο μεγάλος, γιατί έχομε τον Παπαδιαμάντη».

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έζησε τον περισσότερο χρόνο του στην Αθήνα και όταν κατάλαβε το τέλος του, αναζήτησε την αγαπημένη του Σκιάθο, όπου και πέθανε από πνευμονία τα ξημερώματα της 3ης Ιανουαρίου 1911.

Παπαδιαμάντης Αυτοβιογραφούμενος

Εγεννήθην εν Σκιάθω, τη 4η Μαρτίου 1851. Εβγήκα από το Ελληνικόν Σχολείον εις τα 1863, αλλά μόνον τω 1867 εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδος, όπου ήκουσα την Α και Β τάξιν. Την Γ εμαθήτευσα εις Πειραιά, είτα διέκοψα τας σπουδάς μου και έμεινα εις την πατρίδα. Κατά Ιούλιον του 1872 υπήγα εις το Άγιον Όρος χάριν προσκυνήσεως, όπου έμεινα ολίγους μήνας. Τω 1873 ήλθα εις Αθήνας και εφοίτησα εις την Δ του Βαρβακείου. Τω 1874 ενεγράφην εις την Φιλοσοφικὴν Σχολήν, όπου ήκουα κατ' εκλογήν ολίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ιδίαν δε ησχολούμην εις τα ξένας γλώσσας.
Μικρὸς εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους, και εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τω 1868 επεχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη «Η Μετανάστις» , έργον μου, εις το περιοδικὸν «Σωτήρας». Τω 1882 εδημοσιεύθη «Οι έμποροι των Εθνών» εις το «Μὴ χάνεσαι». Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας.

                                  Πηγή