Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2025

Moυσικὴ Παρασκευή - Κατερίνα Παπαδοπούλου ~ Μενεξέδες καὶ ζουμπούλια




Γεννήθηκε στην Αθήνα την 27/01/1974. Σε ηλικία οκτώ χρονών έγινε μέλος της χορωδίας παραδοσιακής μουσικής του Ι. Τσιαμούλη όπου παρακολούθησε μαθήματα δημοτικού τραγουδιού, βυζαντινής μουσικής και παραδοσιακών χορών της Ελλάδας και συμμετείχε στις συναυλίες και τις δισκογραφικές παραγωγές της χορωδίας.

Στην ηλικία των δεκατριών χρονών ξεκίνησε μαθήματα στο ούτι και τη βυζαντινή μουσική με τον Χρήστο Τσιαμούλη. Το 1991 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο παγκόσμιο φεστιβάλ νεότητας (JMF-Jeunesse Musiqual de France) που έγινε στο Παρίσι παίζοντας ούτι και τραγουδώντας. Από το 1993 και για εννέα χρόνια εργάστηκε ως καθηγήτρια στο ούτι στο Πειραματικό Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Παλλήνης. Το 1995 παρέδωσε σεμινάρια για την Ελληνική δημοτική μουσική σε γυμνάσια και λύκεια της Φινλανδίας. Επίσης, εργάστηκε για πέντε χρόνια στο Πρότυπο Μουσικό Κέντρο Πειραιά παραδίδοντας μαθήματα ουτιού και αποτελώντας μέλος της παραδοσιακής ορχήστρας του Δήμου Πειραιά.Απέκτησε το δίπλωμα Βυζαντινής μουσικής τον Ιούνιο του 2000 ύστερα από πεντάχρονη μαθητεία δίπλα στον Ι. Αρβανίτη. Έχει συμμετάσχει σε διάφορα μουσικά ντοκυμαντέρ-αφιερώματα στο ρεμπέτικο και το δημοτικό τραγούδι της Ελληνικής κρατικής τηλεόρασης, όπως Εμείς οι λαλητάδες, Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς, Εις ανάμνησην στιγμών ελκυστικών, Αλάτι της γης και αλλού. Στο χώρο της Ελληνικής δημοτικής μουσικής έχει συνεργαστεί σε συναυλίες και ηχογραφήσεις επί σειρά ετών με τους: Δόμνα Σαμίου, Αρχείο Ελληνικής μουσικής, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αρχείο Ελληνικής δισκογραφίας κ.ά. ενώ στο χώρο του σύγχρονου Ελληνικού τραγουδιού με τους: Ν. Ξυδάκη, Ν. Παπάζογλου, Π. Δουρδουμπάκη, Ορχήστρα των χρωμάτων, Π. Θαλασσινό κ.ά. Στο χώρο της Ευρωπαϊκής μουσικής σκηνής, από το 2013 συνεργάζεται με τον Jordi Savall σε συναυλίες σε Ευρώπη και Ασία για τα προγράμματα: «Mare Nostrum», «Esperit del Balkans», «Pèlerinages De l ‘Ame», «Orient, Occident» και «Ibn Battuta». Το πρόγραμμα «Ibn Battuta» ηχογραφήθηκε ζωντανά στο Άμπου Ντάμπι. Επίσης συνεργάζεται με το μουσικό συγκρότημα «L’ Arpeggiata» σε συναυλίες στην Ευρώπη. Από το 2016 εργάζεται πάνω σε ένα μουσικό σχέδιο με τίτλο «The Anastatica project» που περιγράφει το ταξίδι του Ρόδου της Ιεριχούς (Anastatica Hierohuntica), «από τόπο σε τόπο, εποχή σε εποχή»… Το 2016 ηχογράφησε στην Κωνσταντινούπολη το soundtrack του τηλεοπτικού σήριαλ Muhteşem Yüzyıl - Kösem Sultan με τον τούρκο συνθέτη Aytekin Ataş. Από το 2011 παραδίδει σεμινάρια Ελληνικού τραγουδιού σε εξαμηνιαία βάση στη Μασσαλία για την «Hiphaistia Association Européenne Pour l’ Expression de la Culture Grecque».

Διδάσκει δημοτικό τραγούδι στο μεταπτυχιακό του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και, από το 2016, διδάσκει και στο μεταπτυχιακό του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2013 έχει υπό την ευθύνη της τη διδασκαλία στη Χορωδία του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου.


      Το τραγούδι


Πολίτικο τραγούδι, η ιστορία του οποίου χάνεται στα βάθη της Μικράς Ασίας, με μικρές παραλλαγές στη μελωδία, την εναρμόνιση και τους στίχους, ενώ θεωρείται και παραδοσιακό επτανησιακό που ερμηνεύουν χρόνια τώρα οι χορωδίες των Επτανησίων.
Υπάρχουν δύο εκδοχές, για την προέλευσή του :

❖ Η πρώτη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την Μ. Ασία και σιγά σιγά με τις μεταναστεύσεις των ανθρώπων, έφτασε μέχρι τα Επτάνησα, γι’ αυτόν τον λόγο το συναντάμε με διάφορες παραλλαγές στους στίχους σε αυτές τις περιοχές.

❖ Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι έχει ξεκινήσει από τα Επτάνησα, μιας και είναι πολύ έντονη η παρουσία του σε αυτά τα μέρη.

Η λέξη εί-βαλα, που χρησιμοποιείται, σημαίνει «στο καλό» ή «η ώρα η καλή» από το "eyvallah" που σε ελεύθερη μετάφραση είναι κάτι σαν "στο καλό" ή "ωρα καλή"… ή από το "iyi-allah" που επίσης ελεύθερα είναι σαν "θεέ μου" ή "καλά θεέ"

Παράλληλα, τα μουσικά όργανα τα οποία παίζονται, αλλάζουν και αυτά μαζί με την περιοχή.

Ανάλογα με την περιοχή, παρουσιάζεται σαν επιτραπέζιο τραγούδι, σαν καντάδα αλλά και σαν γαμήλιο βαλς, το οποίο με τα υπέροχα του λόγια είναι πολύ όμορφο να το ακούει, να το τραγουδάει ή να το χορεύει κανείς.

Το βαλς αυτό παραπέμπει στη Δύση και ο τρίσημος ρυθμός του θυμίζει Επτάνησα. Στα 3/4 είναι επίσης γραμμένα πολλά υπέροχα μικρασιάτικα τραγούδια που πέρασαν και στην υπόλοιπη Ελλάδα.



                Πάμε να το ακούσουμε... 


Μενεξέδες καὶ ζουμπούλια 
καὶ θαλασσινὰ πουλιά 
σὰν θὰ δεῖτε τὸ πουλί μου 
χαιρετίσματα πολλά. 

Σὰν θὰ δεῖτε τὸ πουλί μου 
χαιρετίσματα πολλά 
μενεξέδες καὶ ζουμπούλια 
καὶ θαλασσινὰ πουλιά. 

Εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
πᾶμε γιαλό-γιαλό 
εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
μόνο ἐσένα ἀγαπῶ. 

Ἂν ἐσὺ δὲ μὲ πιστεύεις 
τὰ λουλούδια μαρτυροῦν 
σὲ μεγάλον ὅρκο βάλ’ τα 
τὴν ἀλήθεια νὰ σοῦ ποῦν. 

Σὲ μεγάλον ὅρκο βάλ’ τα 
τὴν ἀλήθεια νὰ σοῦ ποῦν 
ἂν ἐσὺ δὲ μὲ πιστεύεις 
τὰ λουλούδια μαρτυροῦν. 

Εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
πᾶμε γιαλό-γιαλό 
εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
μόνο ἐσένα ἀγαπῶ. 

Κάμω νὰ σὲ λησμονήσω 
μὰ ἡ καρδιά μου σὲ πονεῖ 
‘σὺ εἴσ’ ἡ πρώτη μου ἀγάπη 
‘σὺ εἶσαι ἐκεῖ παντοτινή. 

Σὺ εἴσ’ ἡ πρώτη μου ἀγάπη 
‘σὺ εἶσαι κι ἡ παντοτινή 
κάμω νὰ σὲ λησμονήσω 
μὰ ἡ καρδιά μου σὲ πονεῖ. 

Εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
πᾶμε γιαλό-γιαλό 
εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
μόνο ἐσένα ἀγαπῶ. 

Εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
πόσες φορὲς θὰ στὸ πῶ 
εἶ-βαλα εἶ-βαλα ὦ, 
μόνο ἐσένα ἀγαπῶ. 

Μουσική Παρασκευή

Άγιοι Τρόφιμος, Σαββάτιος και Δορυμέδων

Eις τον Tρόφιμον και Δορυμέδοντα.
Πνέοντες ἓν Τρόφιμε καὶ Δορυμέδον,
Ἓν ἐκ ξίφους δέχεσθε καὶ βίου τέλος.

Eις τον Σαββάτιον.
Ξεσθεὶς σιδηροῖς Σαββάτιος ὀξέσιν,
Εἰς σαββατισμὸν θεῖον ὡς Μάρτυς φθάνει.

Ἐννεαδεκάτῃ Τρόφιμον τάμον, ἠδὲ συνάθλους.

Λειτουργικά κείμενα

Οπτικοακουστικό Υλικό


ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ