Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1870 στη Μασσαλία, όπου ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς (1833-1897) δραστηριοποιούταν ως έμπορος. Το 1886 εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και εξήλθε ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού στις 8 Αυγούστου του 1891. Τον επόμενο χρόνο νυμφεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη (1872-1973), κόρη του τραπεζίτη και πολιτικού Στέφανου Δραγούμη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον στρατιωτικό Μιχαήλ Μελά (1894-1950) και τη χημικό Ζωή Μελά - Ιωαννίδη (1898-1996).
Υπήρξε δραστήριο μέλος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης, που είχε ως σκοπό την αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος και την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων με κάθε θυσία, και έπαιξε αρνητικό ρόλο στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Με την έκρηξη του πολέμου μάχεται στα μέτωπα της Θεσσαλίας, ως διοικητής ουλαμού της 2ης Πεδινής Πυροβολαρχίας. Είναι αισιόδοξος για την έκβασή του, ώστε γράφει στους γονείς του: «...Αν ο θεός μας βοηθήση ολίγον, σύντομα θα λάβετε γράμμα μου από την Θεσσαλονίκην. Ώστε θάρρος, αγαπητοί μου γονείς, θάρρος και πεποίθησιν· διότι και αν φέρη ο διάβολος, να νικηθώμεν, θα νικηθώμεν παλικαρίσια...». Δέκα μέρες αργότερα, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί τον απογοητεύει και τον αηδιάζει. «Οι ηλίθιοι που φωνάζουν εναντίον του (εννοεί τον διάδοχο Κωνσταντίνο) έπρεπε να είναι εις την Λάρισσαν την επαύριο, της ατίμου, ατίμου, ατίμου φυγής μας, δια να ιδούν την κατάστασιν του στρατού και ν’ αντιληφθούν αν ήτο δυνατόν να κάμη μαζί του ένα βήμα προς τα εμπρός...» γράφει εκ νέου στους γονείς του.
Στις αρχές του 20ου αιώνα τον απασχολεί έντονα η κατάσταση στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και τον ανησυχεί η δράση των κομιτατζήδων, που επιδιώκουν την προσάρτηση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία. Τον επηρεάζει έντονα ο Μακεδόνας πεθερός του Στέφανος Δραγούμης, ενώ έχει πληροφόρηση από πρώτο χέρι από τον αδελφό της γυναίκας του Ίωνα Δραγούμη, που υπηρετεί ως υποπρόξενος στο Μοναστήρι (σημερινή Μπίτολα ΠΓΔΜ).
Τον Φεβρουάριο του 1904, μαζί με άλλους τρεις αξιωματικούς, τους λογαχούς Αλέξανδρο Κοντούλη και Αναστάσιο Παπούλα και τον ανθυπολοχαγό Γεώργιο Κολοκοτρώνη, συμμετέχει σε μυστική αποστολή στη Μακεδονία με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας (Μίκης, από το όνομα του γιου του Μιχαήλ, που τον φωνάζουν χαϊδευτικά Μίκη και Ζέζας, από το όνομα της κόρης του Ζωής, που τη φωνάζουν χαϊδευτικά Ζέζα), κατόπιν εντολής της κυβέρνησης Θεοτόκη. Η ομάδα των τεσσάρων αξιωματικών, συνοδευόμενη από μακεδόνες αγωνιστές, δραστηριοποιήθηκε στη δυτική Μακεδονία, αλλά οι κινήσεις της έγιναν αντιληπτές από τους Τούρκους, οι οποίοι ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση την ανάκλησή τους. Έτσι, ο Μελάς μαζί με τους τρεις άλλους αξιωματικούς επέστρεψαν στην Αθήνα στις 29 Μαρτίου.
Τον Ιούλιο, ενώ υπηρετούσε στη Σχολή Ευελπίδων, ζήτησε 20ήμερη άδεια και έκανε ένα δεύτερο ταξίδι στη Μακεδονία. Στο πλαστό διαβατήριό του αναγραφόταν το όνομα Πέτρος Δέδες και ως επάγγελμα δήλωνε ζωέμπορος. Μόλις έφθασε στην Κοζάνη συναντήθηκε με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο και αποφασίστηκε η συγκρότηση ενόπλων σωμάτων με τη στρατολόγηση ανδρών από τις γύρω περιοχές και η ανάληψη άμεσης δράσης στη Δυτική Μακεδονία. Επέστρεψε στην Αθήνα στις 3 Αυγούστου γεμάτος αισιοδοξία για την έκβαση του Αγώνα.
Μετά από 15 ημέρες ζήτησε κι έλαβε τετράμηνη άδεια από το στράτευμα για να αναλάβει επίσημα την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή της Καστοριάς και του Μοναστηρίου, κατόπιν υπόδειξης του Μακεδονικού Κομιτάτου. Λίγο πριν από την αναχώρησή του εξομολογείτο στη γυναίκα του: «...Αισθάνομαι πολύ, ο δυστυχής, την ευτυχίαν που αφήνω· αισθάνομαι ότι μ’ όλον τον ανήσυχον και νευρικόν χαρακτήραν μου ο βίος ο οποίος μου αρμόζει περισσότερον είναι ο ήσυχος και ο οικογενειακός. Αλλ’ από τινος δεν ηξεύρω τι έπαθα· έγινα όργανον δυνάμεως πολύ μεγάλης, ως φαίνεται, αφού έχει την ισχύν να κατασιγάση όλα τ’ αλλα αισθήματά μου και να με ωθή διαρκώς προς την Μακεδονίαν». Και από τη Λάρισα συμπλήρωνε με νέο γράμμα προς την σύζυγό του, ωσάν να προαισθανόταν το τέλος του: «...Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλη μου την ψυχήν και με την ιδέαν, ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Είχα και εγώ την ακράδαντον πεποίθησιν, ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα. Έχων δε την πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω την Κυβέρνησιν και την κοινήν γνώμην περί τούτου...».
Στις 28 Αυγούστου ο Καπετάν Μίκης Ζέζας διέβη τα σύνορα, συνοδευόμενος από αρκετούς Μακεδόνες, Λάκωνες και Κρήτες, και στα μέσα Σεπτεμβρίου στρατοπέδευσε στην περιοχή της Καστοριάς. Στις 13 Οκτωβρίου του 1904 εισήλθε στο χωριό Στάτιστα για να αναπαυτεί αυτός και οι άνδρες του. Όμως, ο Βούλγαρος αρχικομιτατζής Μήτρος Βλάχος, προκειμένου να τον βγάλει από τη μέση, ειδοποίησε τις οθωμανικές αρχές. Επί τόπου κατέφθασε ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα, αποτελούμενο από 150 άνδρες και στη συμπλοκή που ακολούθησε, ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε σοβαρά στην οσφυϊκή χώρα και μετά από μισή ώρα άφησε την τελευταία του πνοή.
Το κεφάλι του αποκόπηκε από τους συμπολεμιστές του και τάφηκε στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις οθωμανικές αρχές στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό (Καραβαγγέλη) και τάφηκε στον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου αναπαύεται και η κάρά του από το 1950. Στον ίδιο ναό έχει ταφεί και η σύζυγός του Ναταλία, κατ’ επιθυμίαν της.
Ο θάνατος του Παύλου Μελά έγινε γνωστός στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου και συγκλόνισε την κοινή γνώμη, λόγω του ακέραιου και αγνού χαρακτήρα του ανδρός, αλλά και του γνωστού ονόματος της οικογένειάς του, που είχε μεγάλους δεσμούς με τη Μακεδονία και την κοινωνία των Αθηνών. Η θυσία του σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Για τον Γιάννη Σπανό...
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
|---|---|
| Γέννηση | 26 Ιουλίου 1934 Κιάτο |
| Θάνατος | 30 Οκτωβρίου 2019 Κιάτο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συνθέτης |
| Περίοδος ακμής | 1961 |
Ο Γιάννης Σπανός (26 Ιουλίου 1934 Κιάτο Κορινθίας - 30 Οκτωβρίου 2019 Κιάτο Κορινθίας) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, με τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες από κορυφαίους τραγουδιστές. Έχει βραβευθεί από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1971 για τη σύνθεση της μουσικής στην ταινία «Εκείνο το καλοκαίρι».
Γεννήθηκε στο Κιάτο Κορινθίας στις 26 Ιουλίου 1934. Από μικρό παιδί έδειξε την κλίση του στη μουσική παίζοντας πιάνο, αφού πρώτα έβλεπε την αδερφή του, να παίζει. Ο πατέρας του ήταν οδοντίατρος και τον προόριζε για δικηγόρο. Ο νεαρός Γιάννης του ζήτησε να πάει ένα ταξίδι στην Ευρώπη. Ταξίδεψε με πρώτο προορισμό τη Γερμανία, όμως τελικά εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι, αποφασισμένος να ασχοληθεί με τη μουσική. Δούλεψε ως πιανίστας σε νυχτερινά κέντρα και έγραψε τραγούδια για καλλιτέχνες, όπως η Μπριζίτ Μπαρντό, η Ζιλιέτ Γκρεκό και ο Σερζ Γκενσμπούρ.
Κάποια στιγμή επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, με την προοπτική να συνεχίσει τη μουσική σταδιοδρομία. Ο Γιάννης Σπανός εισήλθε στην ελληνική δισκογραφία με το τραγούδι "Μια αγάπη για το καλοκαίρι" με την Καίτη Χωματά. Έχει γράψει πολλά τραγούδια για το λεγόμενο Νέο Κύμα, που ο ίδιος εισήγαγε στην Ελλάδα. Επίσης ήταν ο πρώτος που πίστεψε στη φωνή του Μιχάλη Βιολάρη, υποστηρίζοντας τη συμμετοχή του στο τραγούδι "Άσπρα καράβια". Αργότερα έκανε ενορχήστρωση για τον δίσκο "Της γης το χρυσάφι" του Μάνου Χατζιδάκι.
Μερικά από τα πιο γνωστά τραγούδια του είναι: "Σαν με κοιτάς" (Αφροδίτη Μάνου-Γιάννης Φέρτης), "Τρεις νέοι" (Μιχάλης Βιολάρης), "Οδός Αριστοτέλους" (Χάρις Αλεξίου), "Σπασμένο καράβι" (Κώστας Καράλης), "Μια φορά θυμάμαι" (Αρλέτα), "Κάτω απ' τη μαρκίζα" & "Ναύτης βγήκε στη στεριά" (Βίκυ Μοσχολιού), "Ήρθες εψές" (Γιάννης Πουλόπουλος), "Είπα να φύγω" (Γιάννης Πάριος), "Βροχή και σήμερα" (Δήμητρα Γαλάνη), "Θα με θυμηθείς", (Γιάννης Πάριος), "Στην αλάνα" (Γιώργος Νταλάρας), "Μια Κυριακή", (Γρηγόρης Μπιθικώτσης), "Δεν το μπορείς" & "Ο τρελός" (Σταμάτης Κόκοτας), "Επειδή σ' αγαπώ" (Μανώλης Μητσιάς), "Προσωπικά" (Ελένη Δήμου), "Αγάπη δίκοπη" (Άλκηστις Πρωτοψάλτη), "Αν μ' αγαπάς" & "Φίλε" (Τάνια Τσανακλίδου), "Ήρθε ένας φίλος" & "Μαγκανοπήγαδο" (Αλέκα Κανελλίδου).
Είχε μελοποιήσει στίχους των Λευτέρη Παπαδόπουλου, Γιώργου Παπαστεφάνου, Λίνας Νικολακοπούλου, αλλά και ποιήματα των Βασίλη Ρώτα, Γεωργίου Βιζυηνού, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, Κωστή Παλαμά, Κωνσταντίνου Καβάφη, Ζαχαρία Παπαντωνίου, Μυρτιώτισσας, Κώστα Καρυωτάκη, Μαρίας Πολυδούρη, Κώστα Βάρναλη, Νίκου Καββαδία, Μίλτου Σαχτούρη κ.ά.
Ο Γιάννης Σπανός απεβίωσε στον ύπνο του, σε ηλικία 85 ετών στη γενέτειρά του, το Κιάτο Κορινθίας, στις 30 Οκτωβρίου 2019 έχοντας στο ενεργητικό του 142 μουσικά άλμπουμ (δίσκους βινυλίου & CD). Ο γιατρός που εξέτασε τη σορό του, απεφάνθη ότι ο θάνατος επήλθε το προηγούμενο βράδυ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου