Η Άννα Πολιτκόφσκαγια ήταν ρωσίδα δημοσιογράφος και πολεμική ανταποκρίτρια, σφοδρή επικρίτρια του προέδρου Πούτιν και του πολέμου στην Τσετσενία. Βρέθηκε δολοφονημένη στη Μόσχα το 2006 και παρότι ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας της καταδικάστηκε σε ισόβια, ακόμη εγείρονται ερωτήματα για τον άνθρωπο που όπλισε το χέρι του.

Η Άννα Πολιτκόφσκαγια (Μαζέπα το πατρικό της επώνυμο) γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου 1958 στη Νέα Υόρκη, όπου ο ουκρανικής καταγωγής πατέρας της υπηρετούσε ως διπλωμάτης της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και αρχικά δούλεψε ως ρεπόρτερ στην «Ιζβέστια», την εφημερίδα που απηχούσε τις απόψεις της σοβιετικής κυβέρνησης.

Η σύλληψη και τα βασανιστήρια

Το 1999 εντάχθηκε στη δημοσιογραφική ομάδα της μικρής αντιπολιτευόμενης εφημερίδας «Νόβαγια Γκαζέτα» και αμέσως μετά κάλυψε δημοσιογραφικά τον αποσχιστικό πόλεμο στη μουσουλμανική ρωσική δημοκρατία της Τσετσενίας (1999-2006), με θάρρος και χωρίς συναισθηματισμούς, καταγγέλλοντας τις ωμότητες των στρατευμάτων και των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας (ιδιαίτερα της FSB, διαδόχου της KGB). To 2001 συνελήφθη στην Τσετσενία από τις ρωσικές αρχές και υπέστη βασανιστήρια, ακόμη και εικονική εκτέλεση. Επίσης, με την αρθρογραφία της στηλίτευε τη διαφθορά και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Βλαντιμίρ Πούτιν την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα.

Το 2002 μεσολάβησε ως διαπραγματεύτρια στους Τσετσένους αντάρτες, που είχαν καταλάβει ένα θέατρο της Μόσχας. Τον Σεπτέμβριο του 2004, όταν επιχείρησε να μεταβεί από τη Μόσχα στο βόρειο Καύκασο για να καλύψει τη δραματική κατάληψη του σχολείου στο Μπεσλάν, υπέστη δηλητηρίαση, όταν ήπιε στο αεροπλάνο ένα φλιτζάνι τσάι και μεταφέρθηκε σε σοβαρή κατάσταση στο νοσοκομείο. Η ίδια είχε αποδώσει τότε τη δηλητηρίασή της στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.

Τα επικριτικά βιβλία για τον Πούτιν και η δολοφονία της

Έγραψε δύο βιβλία επικριτικά για τον Πούτιν «Ένας βρόμικος πόλεμος: Μια ρωσίδα ρεπόρτερ στην Τσετσενία» (2001) και «Η Ρωσία του Πούτιν» (2004). Το 2001 τιμήθηκε με το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας για την αποκαλυπτική της δημοσιογραφία και το 2004 με το βραβείο «Όλαφ Πάλμε» «για το κουράγιο και τη δύναμη που επέδειξε στη δουλειά της κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες».

Η Άννα Πολιτκόφσκαγια είχε δεχθεί πολλές απειλές για τη ζωή της και στις 7 Οκτωβρίου 2006, ανήμερα των γενεθλίων του προέδρου Πούτιν, βρέθηκε δολοφονημένη μέσα στο ασανσέρ της πολυκατοικίας όπου διέμενε στο κέντρο της Μόσχας. Ήταν παντρεμένη με τον συνάδελφό της Αλεξάντερ Πολιτκόφσκι, με τον οποίο είχε αποκτήσει δύο παιδιά.

Η δολοφονία της Άννας Πολιτκόφσκαγια προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον. Οργανώσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυβερνήσεις δυτικών χωρών ζήτησαν την άμεση διαλεύκανση της δολοφονίας της ηρωικής και μαχητικής δημοσιογράφου. Τον Μάρτιο του 2008 οι ρωσικές αρχές, με τη βοήθεια της βελγικής αστυνομίας, ανακοίνωσαν τη σύλληψη τριών Τσετσένων. Στη δίκη κατατέθηκε ότι ένας από αυτούς ήταν πράκτορας της FSB και ότι πίσω από τη δολοφονία βρισκόταν ο ισχυρός άνδρας της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ, σύμμαχος του Πούτιν.

Οι κατηγορούμενοι αρχικά αθωώθηκαν, αλλά η δίκη τους επαναλήφθηκε με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ρωσίας και το 2014 ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας Ρουστάμ Μαχμούντοφ καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Ωστόσο, ακόμη αναζητείται ο ιθύνων νους της δολοφονίας της Άννας Πολιτκόφσκαγια.